ზაალ ჯალაღონია ბარათაშვილის სულიერი მემკვიდრეა, წინაპარივით ცის იქითა სადგურს ეძიებს ამაოების გადასალახად. ცა _ ზენაართ სამყოფი! მაინც სად არის იგი? არის ის ზეკოსმიური სივრცე, რომელზეც მნათობნი კაშკაშებენ და ვარსკვლავთა ჯარია განლაგებული, სანამდეც ადამიანის მზერა ვერ სწვდება? არა! ‘’სასუფეველი ცისა გულთა შინა არს’’. მთავარი და ძირითადი, ადამიანის ყველაზე შინაგანი არსის წარმომაჩენელი - ეს მისი გულია! მისი ყველაზე დიადი სიწმინდე, კვარცხლბეკი უზესთაესისა, ტაძარი სულისა წმიდისა. ამიტომაც მიმართავს უფალი თითოეულ ჩვენგანს: "მომეც მე, შვილო, გული შენი" (იგავნი 23,26). შორიც არის და სულ ახლოც, მაგრამ მაგრამ ადამიანები მას სხვაგან ვეძებთ, ამიტომ ვეღარ ვპოულობთ. ზაალის ლექსებში ყველაზე ხშირად ცის ხსენენებაა, არა ხილული ცის, არამედ უხილავის, მაგრამ მაინც ყველაზე ახლომყოფის, რომელიც სადაც არ უნდა წახვიდე, თუნდაც მარადისობაში გადახვიდე, მუდამ შენთან, ისევ საკუთარ უბეში იქნება: 1. ‘’ერთ დღეს, როცა ჩემს ნაწერებს გადავხედე, დავინახე, რომ ყველაზე ხშირად ზეცა დამიწერია, ცა ძირს ჩამომიტანია. როცა იქნება და წავალ, ცას კი არ მივეახლები, არამედ აქედან წავიღებ ზეცას’’...2. ან ‘’მერე ცათა დასავალს, მივადგები უცვლელი, ალბათ სულიც იქ წავა, ეს კანკალა ფურცელი’’.
როგორც მაქსიმე აღმსარებელი გვასწავლის, ადამიანის გული არასოდეს რჩება ცარიელი, ის ყოველთვის სავსეა ან ჯოჯოხეთით, ან ამა სოფლით, ანდა ღმერთით ამიტომაც ის რაც გულში ხდება, არასდროს არ არის არარეალური, რადგანაც იგი ადამიანის უშინაგანესი არსიდან მოდის. ცის ძიება საკუთარი გულის, საკუთარი თავის ძიებაა, რთული, მაგრამ გარდაუვალი პროცესი: ‘’გზაზე ვიარე, ცა მიყვარდა გამორჩეულად საკუთარ თავსაც აქ მივსდიე, ვეღარ ვიხელთე. ‘’მზე წმინდა წყალში აირეკლება, ზეცა კი წმინდა გულში’’.
ამ ძიების გზაზე ადამიანი მარტოობაში ვერ დარჩება, აუცილებლად ჩნდება მეორე ხატება: ‘’იმ სიჩუმეშიც არ მიგრძვნია თავი ეულად, რადგან მიწიდან შენს თვალებით ამოვიხედე. სიძნელეების დაძლევაშიც სწორედ ის თანაუგრძნობს და ეხმარება: ‘’გაჩერებულ გულს შენს სახელს ჩავძახი’’.
არყოფნის ნისლიდან გამოღწევა მხოლოდ სიყვარულის ყოვლისშემძლეობითა განპირობებული. ბედნიერება საკუთარ გულში უნდა იპოვო, სხვაგან ძებნას აზრი არა აქვს: ‘’მოვკვდები, მაგრამ ვიცი, შენთვის ვიცოცხლებ’’. . ‘’მე არყოფნიდან წამოვედი, შენკენ ვიცოცე’’ . ‘’ მე შენს სულში ვარ გადაშლილი, როგორც ლოტოსი’’. სიყვარული არის სულის კეთილი განწყობა, რომლის წყალობითაც ის, ღვთის შემეცნების გარდა, არაფერს ანიჭებს უპირატესობას, მაგრამ ასეთ სიყვარულით აღსავსე მდგომარეობას ვერ მიაღწევს ის, ვინც რაიმე მიწიერისაკენ ისწრაფვის /მაქსიმე აღმსარებელი/.
პოეტის გული ჩიტის თვალივით კამკამაა, ‘’ზეცის პერანგი მთვარის შუქზე ცრემლივით ბრწყინავს’’, ხან ფართქალაა, ხან გრდემლივით სცემს. იგი _ ამეთვისტოა, შეჩვეულია მხოლოდ ის გამოთქვას, რაც მასშია, არასდროს ცრუობს და არ ფარისევლობს. ყველაფერი იმდენად ამაღლებულია, რომ პიროვნება თავად ვერ აცნობიერებს ამ სიმაღლეს. შორეული სიყვარულის ხატება არსად კონკრეტდება, მაგრამ გაიელვებს მისი დეტალი: ‘’დღეს შეგიყვარებ, ამ არეულ მიწიერ საგნებს, ხვალ წვიმასავით დამეღვრება შენი თითები’’.
ყოველი ალიონი სამყაროს ხელახალი შობაა: ‘’ირწევა დილა, როგორც აკვანი, სადაც მზე თვალებს უჩუმრად ახელს’’. ყოველ დილით განახლდება ცა და ქვეყანა, არც ერთი ამინდი არ ჰგავს ერთმანეთს, არც ერთი დღე არ მეორდება, ყოველდღიურად ყოველივე ერთადერთია: სულ სხვა ზეცა დაგვხვდება, მზეც სხვანაირაი ამოვა, ასე იმიტომ მოგეჩვენება, რომ მაინც პირველად ხედავ’’.
ღვთაებრივი შესაქმე ექვს დღეში დამთვრდა, რათა ამიერიდან ადამიანმა გააგრძელოს იგი. ხელოვანის მიერ განხორციელებული შექმნა-გარდაქმნის იდუმალი მისტერია ღვთაებრივი შესაქმის შევსებაა. ყოველი ხელოვანი სინამდვილეს ხელახლა შობს: ‘’გაოგნებული დააცქერდა ნახატს ოსტატი, მაშინ როდესაც გადმოვედი მხატვრის ტილოდან’.’
პოეტის მიერ ნაპოვნი ფერები ეს უკვე არსებულის აღმოჩენა როდია მხოლოდ, ეს თვისობრივად ახლის, სავსებით განუმეორებლის შექმნაა. ეს მის გმირული მცდელობაა თავი დააღწიოს ამაოების მომქანცველ ძალადობას: ‘’ჰანგად ვიშლები ისე, როგორც ერთ დროს მოცარტი, ფერებსაც ვიძენ მე გამების სანაპიროდან’’. ყოველი ახალი ლექსი იდეალურად იშვება და მშობელსაც აკვირვებს მისი სიდიადე. ყოველი არსი შემოქმედს ამხელს; ყოველი არსი შემოქმედს აქებს: ლოცვად დაღვრილა თეთრი გვირილა, მზეს გადაედნო ფერით ფერებში’’. ნეტარია გონება, რომელიც ქმნილებათა მიღმა დაუცხრომლად ტკბება ღვთაებრივი სილამაზით. როგორც მზის შუქი იზიდავს ჯანსაღ თვალს, ასევე ღვთის შემეცნებაც თავისთავად აღაფრთოვენებს წმინდა გონებას სიყვარულის მეშვეობით. ღმერთს ჩვენ ვიცნობთ არა მისი არსებით, არამედ მისი დიადი ქმნილებებითა და მათდამი მიმისი მზრუნველობით. მათში,როგორც სარკეში, ჩვენ ღვთის უსასრულო სიკეთეს, სიბრძნესა და ძალას ვხედავთ: ’’მოილოგინებს ცა, მიწა, ქალი, და დაბადება სასწაულს ახდენს’.’
მისტიური და გრძნობადი განყოფილი არ არის. მათ შორის ზღვარი, ანტინომია _ მიწა და ცა არ არსებობს. სამყარო ერთიანია და დაუშლელი, მწყობრი წესრიგის საუფლოა. ბუნება მარტივია, მაგრამ ადამიანები ართულებენ. ‘’ვარსკვლავებიც მიწიდან ამოდიან ყვავილებად’’. ბუნება გვკითხულობს ჩვენ და ჩვენი შემწეა. ის გადაშლილი წიგნია, მაგრამ ჩვენ დაგვავიწყდა მისი ანბანი, მისი ბგერები, მაგრამ პოეტი რჩეულია: ‘’საიდუმლო ენაზე მოსაუბრე ღრუბლის ქულავ, მე ჩემსას გეტყვი, ეს ენა ბალღი როცა ვიყავ, მაშინ ვისწავლე’’; მე, ერთი ძველი წიგნიდან ამოხეული ფურცელი ვარ, სადაც ზეცა ანბანივით იკითხება.
გული ვისგანაც მოგეცა, იმასვე ეკუთვნის. იგი ღვთის სასუფეველია, ამიტომაც ყველაზე უსაფრთხო ადგილია, სადაც ვერავინ ჩაგისაფრდება: ‘’წლები აქვეა, ღამე უთიე, ფიქრი გაშალე მხოლოდ აფრებად. ასე იქნება, ასე, უთუოდ,ცასთან ვერავინ ჩაგისაფრდება’’.
ჩვენ ყველანი ერთიანი მთელის ნაწილები ვართ, სადაც პირობითია ცნება: ნაცნობი და უცნობი. დედამიწაზე იმდენია ადამიანი, რომელიც არასდროს გვინახავს, მაგრამ ჩვენიანია: ‘’მე აქ უცნობებს წლობით ველოდე და ჩემი თავი გამომეცხადა’’
ცხოვრების დუნე ამაოებას ადამიანის ჩაკეტვა სურს სურს ჩარჩოებში, გაბატონება მის სულზე. პოეტი გამოგლეჯს ძალაუფლების თუნდაც ნაწილს მას, ართმევს ძალას და ასუსტებს მას. ცხოვრებისაგან გულზე დაჩნეული ჭრილობები ესთეტიურ სინამდვილედ გარდაისახება და გული მისგან თავისუფლდება. იგი ყოფით რეალობაზე მაღლა გვაყენებს, ცაში გვეპატიჟება, საკუთარ გულს გადაგიშლის. გვათავისუფლებს. თავისუფლება კი ერთადერთი პირობაა იმისთვის, რომ ადამიანი - ღვთის ხატი - მატერიას აღემატოს. ასე სათუთია და სათნო ხელოვნების ზემოქმედება.
ღვთის სასუფეველი ტრანცენდენტული, არამატერიალური არსია, ალბათ ამით აიხსნება ბრძოლა ყოველივე მატერიალურთან, თვით საკუთარ სხეულთან: ‘’ჩუმად მენგრევა მთელი სხეული, როგორც ტაძარი გამოკეტილი’’ ან ‘’მინდა ამ სხეულს ისე გავექცე, რომ განშორება იყოს ადვილი’’, ’’ სხეულს მინგრევს შენი ხსენება.’’
გული - ღვთის სასუფეველი მისი დიდებისთვის განჩინებული, მაგრამ და ამინც სიტყვაში ჩაუტევნელი არსია: ‘’სულის იქითაც უნდა გნახო, სადმე იქნები, საფეხური კი იკლაკნება ცაში სვეტებად, ზეცა სიტყვაში ჩამწყვდეული ხშირად იმსხვრევა, სიტყვაა ისაა, თავად შენში რომ არ ეტევა’’.
როგორც მაქსიმე აღმსარებელი გვასწავლის, ადამიანის გული არასოდეს რჩება ცარიელი, ის ყოველთვის სავსეა ან ჯოჯოხეთით, ან ამა სოფლით, ანდა ღმერთით ამიტომაც ის რაც გულში ხდება, არასდროს არ არის არარეალური, რადგანაც იგი ადამიანის უშინაგანესი არსიდან მოდის. ცის ძიება საკუთარი გულის, საკუთარი თავის ძიებაა, რთული, მაგრამ გარდაუვალი პროცესი: ‘’გზაზე ვიარე, ცა მიყვარდა გამორჩეულად საკუთარ თავსაც აქ მივსდიე, ვეღარ ვიხელთე. ‘’მზე წმინდა წყალში აირეკლება, ზეცა კი წმინდა გულში’’.
ამ ძიების გზაზე ადამიანი მარტოობაში ვერ დარჩება, აუცილებლად ჩნდება მეორე ხატება: ‘’იმ სიჩუმეშიც არ მიგრძვნია თავი ეულად, რადგან მიწიდან შენს თვალებით ამოვიხედე. სიძნელეების დაძლევაშიც სწორედ ის თანაუგრძნობს და ეხმარება: ‘’გაჩერებულ გულს შენს სახელს ჩავძახი’’.
არყოფნის ნისლიდან გამოღწევა მხოლოდ სიყვარულის ყოვლისშემძლეობითა განპირობებული. ბედნიერება საკუთარ გულში უნდა იპოვო, სხვაგან ძებნას აზრი არა აქვს: ‘’მოვკვდები, მაგრამ ვიცი, შენთვის ვიცოცხლებ’’. . ‘’მე არყოფნიდან წამოვედი, შენკენ ვიცოცე’’ . ‘’ მე შენს სულში ვარ გადაშლილი, როგორც ლოტოსი’’. სიყვარული არის სულის კეთილი განწყობა, რომლის წყალობითაც ის, ღვთის შემეცნების გარდა, არაფერს ანიჭებს უპირატესობას, მაგრამ ასეთ სიყვარულით აღსავსე მდგომარეობას ვერ მიაღწევს ის, ვინც რაიმე მიწიერისაკენ ისწრაფვის /მაქსიმე აღმსარებელი/.
პოეტის გული ჩიტის თვალივით კამკამაა, ‘’ზეცის პერანგი მთვარის შუქზე ცრემლივით ბრწყინავს’’, ხან ფართქალაა, ხან გრდემლივით სცემს. იგი _ ამეთვისტოა, შეჩვეულია მხოლოდ ის გამოთქვას, რაც მასშია, არასდროს ცრუობს და არ ფარისევლობს. ყველაფერი იმდენად ამაღლებულია, რომ პიროვნება თავად ვერ აცნობიერებს ამ სიმაღლეს. შორეული სიყვარულის ხატება არსად კონკრეტდება, მაგრამ გაიელვებს მისი დეტალი: ‘’დღეს შეგიყვარებ, ამ არეულ მიწიერ საგნებს, ხვალ წვიმასავით დამეღვრება შენი თითები’’.
ყოველი ალიონი სამყაროს ხელახალი შობაა: ‘’ირწევა დილა, როგორც აკვანი, სადაც მზე თვალებს უჩუმრად ახელს’’. ყოველ დილით განახლდება ცა და ქვეყანა, არც ერთი ამინდი არ ჰგავს ერთმანეთს, არც ერთი დღე არ მეორდება, ყოველდღიურად ყოველივე ერთადერთია: სულ სხვა ზეცა დაგვხვდება, მზეც სხვანაირაი ამოვა, ასე იმიტომ მოგეჩვენება, რომ მაინც პირველად ხედავ’’.
ღვთაებრივი შესაქმე ექვს დღეში დამთვრდა, რათა ამიერიდან ადამიანმა გააგრძელოს იგი. ხელოვანის მიერ განხორციელებული შექმნა-გარდაქმნის იდუმალი მისტერია ღვთაებრივი შესაქმის შევსებაა. ყოველი ხელოვანი სინამდვილეს ხელახლა შობს: ‘’გაოგნებული დააცქერდა ნახატს ოსტატი, მაშინ როდესაც გადმოვედი მხატვრის ტილოდან’.’
პოეტის მიერ ნაპოვნი ფერები ეს უკვე არსებულის აღმოჩენა როდია მხოლოდ, ეს თვისობრივად ახლის, სავსებით განუმეორებლის შექმნაა. ეს მის გმირული მცდელობაა თავი დააღწიოს ამაოების მომქანცველ ძალადობას: ‘’ჰანგად ვიშლები ისე, როგორც ერთ დროს მოცარტი, ფერებსაც ვიძენ მე გამების სანაპიროდან’’. ყოველი ახალი ლექსი იდეალურად იშვება და მშობელსაც აკვირვებს მისი სიდიადე. ყოველი არსი შემოქმედს ამხელს; ყოველი არსი შემოქმედს აქებს: ლოცვად დაღვრილა თეთრი გვირილა, მზეს გადაედნო ფერით ფერებში’’. ნეტარია გონება, რომელიც ქმნილებათა მიღმა დაუცხრომლად ტკბება ღვთაებრივი სილამაზით. როგორც მზის შუქი იზიდავს ჯანსაღ თვალს, ასევე ღვთის შემეცნებაც თავისთავად აღაფრთოვენებს წმინდა გონებას სიყვარულის მეშვეობით. ღმერთს ჩვენ ვიცნობთ არა მისი არსებით, არამედ მისი დიადი ქმნილებებითა და მათდამი მიმისი მზრუნველობით. მათში,როგორც სარკეში, ჩვენ ღვთის უსასრულო სიკეთეს, სიბრძნესა და ძალას ვხედავთ: ’’მოილოგინებს ცა, მიწა, ქალი, და დაბადება სასწაულს ახდენს’.’
მისტიური და გრძნობადი განყოფილი არ არის. მათ შორის ზღვარი, ანტინომია _ მიწა და ცა არ არსებობს. სამყარო ერთიანია და დაუშლელი, მწყობრი წესრიგის საუფლოა. ბუნება მარტივია, მაგრამ ადამიანები ართულებენ. ‘’ვარსკვლავებიც მიწიდან ამოდიან ყვავილებად’’. ბუნება გვკითხულობს ჩვენ და ჩვენი შემწეა. ის გადაშლილი წიგნია, მაგრამ ჩვენ დაგვავიწყდა მისი ანბანი, მისი ბგერები, მაგრამ პოეტი რჩეულია: ‘’საიდუმლო ენაზე მოსაუბრე ღრუბლის ქულავ, მე ჩემსას გეტყვი, ეს ენა ბალღი როცა ვიყავ, მაშინ ვისწავლე’’; მე, ერთი ძველი წიგნიდან ამოხეული ფურცელი ვარ, სადაც ზეცა ანბანივით იკითხება.
გული ვისგანაც მოგეცა, იმასვე ეკუთვნის. იგი ღვთის სასუფეველია, ამიტომაც ყველაზე უსაფრთხო ადგილია, სადაც ვერავინ ჩაგისაფრდება: ‘’წლები აქვეა, ღამე უთიე, ფიქრი გაშალე მხოლოდ აფრებად. ასე იქნება, ასე, უთუოდ,ცასთან ვერავინ ჩაგისაფრდება’’.
ჩვენ ყველანი ერთიანი მთელის ნაწილები ვართ, სადაც პირობითია ცნება: ნაცნობი და უცნობი. დედამიწაზე იმდენია ადამიანი, რომელიც არასდროს გვინახავს, მაგრამ ჩვენიანია: ‘’მე აქ უცნობებს წლობით ველოდე და ჩემი თავი გამომეცხადა’’
ცხოვრების დუნე ამაოებას ადამიანის ჩაკეტვა სურს სურს ჩარჩოებში, გაბატონება მის სულზე. პოეტი გამოგლეჯს ძალაუფლების თუნდაც ნაწილს მას, ართმევს ძალას და ასუსტებს მას. ცხოვრებისაგან გულზე დაჩნეული ჭრილობები ესთეტიურ სინამდვილედ გარდაისახება და გული მისგან თავისუფლდება. იგი ყოფით რეალობაზე მაღლა გვაყენებს, ცაში გვეპატიჟება, საკუთარ გულს გადაგიშლის. გვათავისუფლებს. თავისუფლება კი ერთადერთი პირობაა იმისთვის, რომ ადამიანი - ღვთის ხატი - მატერიას აღემატოს. ასე სათუთია და სათნო ხელოვნების ზემოქმედება.
ღვთის სასუფეველი ტრანცენდენტული, არამატერიალური არსია, ალბათ ამით აიხსნება ბრძოლა ყოველივე მატერიალურთან, თვით საკუთარ სხეულთან: ‘’ჩუმად მენგრევა მთელი სხეული, როგორც ტაძარი გამოკეტილი’’ ან ‘’მინდა ამ სხეულს ისე გავექცე, რომ განშორება იყოს ადვილი’’, ’’ სხეულს მინგრევს შენი ხსენება.’’
გული - ღვთის სასუფეველი მისი დიდებისთვის განჩინებული, მაგრამ და ამინც სიტყვაში ჩაუტევნელი არსია: ‘’სულის იქითაც უნდა გნახო, სადმე იქნები, საფეხური კი იკლაკნება ცაში სვეტებად, ზეცა სიტყვაში ჩამწყვდეული ხშირად იმსხვრევა, სიტყვაა ისაა, თავად შენში რომ არ ეტევა’’.
Комментариев нет:
Отправить комментарий