вторник, 28 июля 2015 г.

ზაალ ჯალაღონია - ,,იდუმალმეტყველი პოეტი"(აპოლონ ადონიას პოეზია)



 აპოლონ ადონიას შემოქმედება მეტწილად კომუნისტური რეჟიმის პირობებში იქმნებოდა, თუმცა ამ ნაკადულივით თავანკარა პოეზიას, ვერაფერი დააკლო იდეოლოგიით განსაზღვრულმა ბიწიერმა აზროვნებამ, თითქოს  სრულიად სხვა სამყაროში წარმოიშვა, სხვა ღირებულებები, ღვთაებრივი გამოვლინებანი შეირწყა და შეითავსა, ამიტომაც ის ისე განირჩეოდა მაშინდელი რეალობიდან, როგორც მრუმე უკუნში გამკრთალი სინათლის სხივი. იქნებ ამადაც შეარქვა თავის ლექსთა კრებულს ,, გაელვებიდან გამომზირალი.“ პრინციპულობა, თავმდაბლობა, სიმართლისადმი სწრაფვა იყო მისი ხასიათის გამოკვეთილი თავისებურება. ეს იგრძნობა  პოეზიაში, თითოეულ ნაფიქრსა და ნააზრევში.ხასიათისეული ამ შტრიხების წამოწევა კომუნისტურ ცნობიერებაზე ამბოხებას ნიშნავდა,. იმ პერიოდში, ამგვარი სვლით სიარული ბეწვის ხიდზე გავლას უდრიდა. ეკლიანი, მძიმედ სავალი გზა, უდრტვინველად, ყოველგვარი სასოწარკვეთილების გარეშე დასძლია.  აპოლონ ადონია  ფიზიკურად  XX  საუკუნეში დაიბადა, მაგრამ  როგორც მოაზროვნე   მესამე ათასწლეულის პოეტია. სათქმელის სიახლით, გლობალური მასშტაბებით დროთა სამანებს მიღმა მდგარი შემოქმედია. პოეტი, რომელმაც ლექსში ემოცია უკანა პლანზე გადასწია  და აზრს დაუქვემდებარა იგი. როგორც თავად იტყოდა,  ,,რიოშ ცმუკვას გაადაჩვია გონება.“  მისი პოეზია ესაა, აზრისგან მიღებული ემოცია, და არა  პირიქით,- ემოციისგან მიღებული აზრი. ძველი ჩინელი ფილოსოფოსი ლაო-ძი  ასე ამბობს თავის ,,დაო-დე-ძინში“ : ,, ჭეშმარიტი სიტყვა არაა ლამაზი, ლამაზი სიტყვა არაა ჭეშმარიტი.“  სიტყვის სილამაზე ფონემურ დონეზე, აპოლონ ადონიასთვის ყოველთვის უცხო და მიუღებელი იყო. მკვეთრად გამოხატული სათქმელი, ღრმა ფილოსოფიურობა, განცდის უშუალობა,  ყოველგვარ ყალბ ეფექტებს დაშორებული წრფელი პოეზია. აი, ის თავისებურება,  რითაც ხასიათდება ეს უნაზესი სულის ლირიკოსი. იგი სულში ჩაბრუნებული მზერით ხედავდა სხვისთვის დაფარულს, ამოუცნობს. მას შეეძლო, თანამონაწილე გაეხადა ადამიანი, იმ მშვენიერი შეგრძნებებისა, რაც მას ინტუიციურად ეძლეოდა. პოეტური სიმართლეა  უმთავრესი თვისება, რაც შემოქმედს სძენს  გარკვეულ მომხივბლელობას. აპოლონ ადონია ცხოვრებაშიც პრინციპული, საოცრად სამართლიანი იყო, ამიტომაც რა ფასეულობებზეც სისხლით წერდა, იმავე პირინციპებს ცხოვრებაშიც თავგამოდებით იცავდა., ამითაც განირჩეოდა მის მრავალ თანამოკალმეთაგან:

  ,, თუნდ უმნიშვნელო ერთმა სიცრუემ,
    დაღუპვისაგან გიხსნას მაშინვე,
    მაინც არ აჰყვე ვნების სიქსუეს,
    ტყუილი არ თქვა, შვილო,
    ვაშინერს“ ...

ლირიკული პოემა,,საუბარი ერის სულთან,“ ერთ-ერთი შედევრია მისი მრავალმხრივი შემოქმედებიდან. პოეტი აქ გვევლინება, როგორც მარადიული მესიტყვე, რომელიც ერის დვრიტას აცოცხლებს, მუდმივ განახლებისკენ, დიდი მიზნისკენ მიმართავს მას. ეს შეგულიანება უწყვეტი პროცესია წარსულში, აწმყოსა და მომავალში განფენილი. აპოლონ ადონია ტკივილამდეა შეზრდილი ქართულ ფესვებს, ერის სულს ყველგან ამჩნევს, ცდილობს მიუახლოვდეს, მისწვდეს და უმკურანალოს მის წყლულებს:

 ,, შენ მელანდები ტაძრის კედლებზე,
  აცახცახებულ მზის ნაპერწკლებში.
   მინდა მოგწვდე და მოგბანო წყლული.“

 აპოლონ ადონია იდუმალმეტყველი პოეტია. წინასწარმეტყველია.  ინტროსპექციული ხილვებით გამორჩეული. მისი მართალი სიტყვა, თითქოს შიგნიდან განათებს, ტვინის ხვეულებში აღწევს და აზროვნებას გაჩვევს. პოეტის სათქმელს საოცარი ძალმოსილება  აქვს., წაკითხვის შემდეგ მაღლდები, უფრო კეთილშობილი ხდები, ვიდრე წაკითხვამდე იყავი. ადამიანის ტვინი ამოუცნობი მოვლენაა, მის  შრეებში თვლემს პოტენციური ღვთაება., ნიცშეს სიტყვებით ,,ზეკაცი“, ბრძენი ადეპტი, ოღონდ მთვლემარე., ზეცნობიერს გაღვიძება ესაჭიროება. ამიტომ აქცევს პოეტი გამორჩეულ ყურადღებას თავის ლირიკაში ადამიანის ტვინს, რითაც თითოეული ჩვენგანის , შინაარსება მოქსოვილი“:

,, როგორც ეტყობა,
თვით მზეთამზესაც
უჭირს ძალიან
ეს თავის ქალა
შიგნიდანვე რომ გაანათოს
და გაანათლოს...

 შიგნიდან განათება ნიშნავს, ადამიანური ვნებების მოთოკვას, როდესაც ტვინში აღძრული წმინდა ფიქრი მართავს სხეულს. ხილვითი ინიციაციის გამოვლინებაა ამ საოცარ ლექსში,  პოეტს ენიშნა, რომ ხვალ ადამიანის თავის ტვინიდან მზე ამოვიდოდა.  ქრისტოლოგიაში მზის ორგვარი სახე არსებობს,  ფიზიკური და სულიერი მზე. სულიერი მზე, იგივე ქრისტეა, უფალია. ადამიანის ტვინიდან შობილი მზე კაცობრიობის გაკეთილშობილების, პიროვნების გაღვთიურების მაუწყებელი ნიშანია.  აი,ეს საკვირველი ლექსიც:

 ,, შეღამებისას მივაპყარ მზერა
აღმოსავლეთის მდუმარე არეს:
ხვალ მზე ამოვა ადამიანის
თავის ტვინიდანმანიშნა ზეცამ.

 ბუნების ჰარმონიის რღვევა მიუტევებელი ცოდვაა, რასაც ადამიანი ველური აღტკინებით აკეთებს. ასეთი მიდგომა საფუძველს აცლის სამყაროს და დაშლა- რღვევისკენ მიაქანებს მას. ბუნებასთან შეჯიბრი კაცობრიობას უმთავრეს საქმედ გადუქცევია, თერმობირთვული ენერგიით ცდილობს მის მართვას. პოეტი კი ასე გვაფრთხილებს:

,, მთებში წმინდაა ეს ჭანისწყალი,
სხვა მინარევი ამღვრევს გზაშივე;
არ აამღვრიო ბუნების თვალი,
ბუნების სულის ნჯღრევა
ვაშინერს“...

  XIX- საუკუნიდან გაუჩნდა ბზარი სამყაროს მთლიანობას. ქაოსმა, უწესრიგობამ მოიცვა იგი. აჩქარებულმა რიტმმა თავის წრე-ბრუნვაში ჩაითრია თითოეული ადამიანი.  უსულგულო ტექნიციზმმა სულიერი კავშირები დაარღვია, მორალურ-ეთიკური მიმართება საგნებისა და მოვლენებისადმი უხეში,  არაჰუმანური გახადა. პოეტი სამშობლოს გაუხარელ ყოფას პირადი ტრაგედიის სიმწვავით განიცდიდა., გულს უკლავდა თანამედროვე მსოფლიოში დაწყებული ადამიანურობის, ხელოვნების გაუფასურების დამღუპველი პროცესი. სამართლიანად კიცხავდა კაცობრიობას იმის გამო, რომ  უარი თქვა სულიერ კულტურაზე და უკულტურო ცივილიზაციისკენ აიღო გეზი. მანქანურ აზროვნებას დაუქვემდებარა ტვინის შრეებში დალექილი მეხსიერება, რაც ,,ძლევის იმპულსის“ აღზევებას უწყობს ხელს. პოეტი მიხვდა იმ ჭეშმარიტებას, რასაც ბევრი ვერ აცნობიერებს. ადამიანი იქ შეჩერდა, სადაც ღვთიური მადლი არ არსებობს, სადაც ღვთის ნება არ ნებელობს. ეს კი მხეც-კაცობის გზაა. აპოლონ ადონია კი ის პოეტია,  რომელმაც თავის ცნობიერში დაამარცხა ქვენა ინსტინქტები, ჩაკლა მხეცი და შესაქმისეულ წრე-ბრუნვაში თავისი კუთვნილი სახე მიიღო:

,, გამოვეყავი ცხოველურ საწყისს,
  ჩემი ღირსი სახე მივიღე,
  ადამიანად დავაჩნდი მიწას“.



понедельник, 23 марта 2015 г.

ზაალ ჯალაღონია- ,,გამჭვირვალეა პოეტის ბედი" ( რენე კალანდიას პოეზია)









  
   რენე  კალანდია თავის ერთ-ერთ ლექსში ასეთ რამეს იტყვის :

  ,, როგორც ხმელეთზე
გარიყული მედუზას  სუნთქვა,
გამჭვირვალეა პოეტის ბედი“

 დიახ, გამჭვირვალეა პოეტის ბედი, თუ ის ჭეშმარიტი მესიტყვეა, თუ მასში პოეტის დაუოკებელი გული ფეთქავს, დაუდეგარი სისხლი მოძრაობს, ამბოხებული და შეურყვნელი ღირსება მკვიდრობს. ამიტომაც იტყვის,  ასე თამამად, ასე გამჭოლად და პროფეტულად.
 როდესაც ჩვენ გვერდით იმყოფება ადამიანი, მასში ყოველთვის გვსურს ჩვეულებრივი პიროვნება დავინახოთ. გვიჭირს აღქმა, რომ ის  არ გვგავს, ჩვენნაირი არაა. დავშორდებით თუ არა, ჩვენ შორის მანძილი კი არ იზრდება, უფრო მოკლდება, თვალსაწიერიდან უფრო მკვეთრად ჩანს მიღმიერებაში გარდასახული.
 რენე კალანდიაც ასეთი იყო... 
 მისი პოეზია არაა ტრაფარეტული, შაბლონური. არ მიყვება უკვე გათელილ შარას, მუდმივად ახლის ძიებით არის მოტივირებული.
 მისი ლექსი მოცახცახეა, ნერვიული. მან ერთ-ერთმა პირველმა დაამკვიდრა ქართულ პოეზიაში სტრიქონების დატეხვის მეთოდი, რომელსაც ანჟაბემანი ეწოდება. ეს არ არის, ნაძალადევად მოწოდებული მეთოდი, ის ლექსში ბუნებრივად, ორგანულად გამოიყურება.
 რენე კალანდია თანამედროვე აზროვნების პოეტია, დიახ არის.. მე მასზე აწმყო დროში ვსაუბრობ. მარადისობაში გარდასული, მუდმივად ჩვენი თანამდევიცაა...
ზემოთ აღვნიშნე მისი ლექსის თავისებურება, ნერვიული ცახცახი. ეს განწყობა პოეტს გარედან ეძლევა, თავად კი არ გადასდებს გარემოს თავის ხასიათს, არა. ,ეპოქის აჩქარებული რიტმი შემოაქვს ლექსში. უზუსტესად აღწერს ამ მდგომარეობას  მისი ადრეულ ახალგაზრდობაში, გამოცემული კრებული, რომელსაც ,,ნერვიული ქვაფენილი“ დაარქვა.
 რენე კალანდია ქართული პოეზიის თხუთმეტსაუკუნოვან უსიერ ტყეში პოულობს თავის საკუთვნო ადგილს.  იმიტომ, რომ ის ბრმად არ მიჰყოლია დიდი კლასიკოსების გზას. მათგან იღებდა, გარდაქმნიდა ,,რენესეულს“  ძერწავდა. ზოგი ამჩნევდა მის ამ თვისებებს, ზოგიც ვერ ამჩნევდა,ზოგიც სულაც თვალს ხუჭავდა ამ ყველაფერზე. ესეც ჩვეულებრივი მოვლენა იყო, და ალბათ მუდმივად ასეც იქნება წუთისოფლის ავან-ჩავანის გამოისობით.
 რენე კალანდიას პოეზია სულდგმულობს პარიზული ,,კაფე შანტანების,“  ,,ტავერნა-ბარების“ ფრანგული ეშხით და სურნელებით, თუმცა მასში ქართული დიდი სევდა და  ტრაგიზმიცაა საცნაური. რენე კალანდიას შემოქმედებაში რუსი ფუტურისტების, სიმბოლისტი მანდელშტამისა და კონკრეტულად, გენადი აიგის პოეზიის შტრიხებიც იკვეთება.  ასევე იგრძნობა, ლატვიური მოტივების ორგანული შეხამება ქართულ ხასიათთან. ამას ყველაფერს ოსტატური  კალმის მოსმით ახერხებს. პოეტმა ლატვიაში გარკვეული ხანი დაჰყო... გენადი აიგი, ასევე დიდი პოეტი, მისი მეგობარი იყო. და მაინც, რენე კალანდიას აზროვნება თავისთავადია, ტრადიციის გათვალისწინებით ცდილობს მოდერნული ავანგარდი წარმოაჩინოს.
 როდესაც  პოეტის  მეტაფორულ აზროვნებას, ვუკვირდები ვხვდები, თუ როგორი პარანორმალურ, მეტაპოეზიას გვაზიარებს. ასე ერთგვარად ფსიქოდელიური რაკურსით  იკვეთება რენე კალანდიას პოეზიის თანამდროვე სახე, ეპოქისეული აღქმა. ალბათ,ყველა რეალისტი პოეტი ღრუბელზე ლურჯს დაწერდა, ან ფოფინას, ბამბის ქულასნაირს. პოეტი კი გვეუბნება, რომ ღრუბელი კვადრატულიაო.:

,, მთის ალმასებზე
კვადრატული ღრუბელი იწვა“

 სამყაროს ასეთი აღქმა მომდინარეობს ,,კუბიზმიდან“. მართალია, ის პოეზიაში მთელი სიმძაფრით არ გამოვლენილა, როგორც მხატვრობაში, მაგრამ მაინც გარკვეული სახე და მიმართულება მიიღო თანამედროვე ავანგარდისტთა შემოქმედებაში. (ეჰინი და სხვა)
 რენე კალანდიას ამ აღქმაში სამყაროს შემადგენელი ერთი ნაწილის, ღრუბლის ფორმა იკვეთება. ფიზიკის კანონებით ყოველ საგანში ატომის უმცირესი მოლეკულები განიბნევიან, რომელნიც საგანს ერთ რაკურსში წარმოსახავენ, როგორც კუთხოვან მასას, კვადრატს ან კუბს. საგნის ზედაპირების ხაზი ერთმანეთში არეულია, ჭვრეტა ყველა კუთხიდან შეესაძლებელი  ხდება.
 ასეთი ურთულესი ნიუანსები გადმოიტანა პოეტმა. ეს ერთგვარი პროტესტი იყო კომუნისტური რეჟიმის მიმართ, რომელიც პოეტს სტანდარტულ აზროვნებისკენ უბიძგებდა.ამიტომაც რენე კალანდია არ იყო მათი საყვარელი პოეტი. ის მუდმივ მეამბოხედ დარჩა:

 ,, მე რომ დინებას დაბლა დაუყვე,
რუხ მგელს დარდით არ დაეძინება,
ტურა იფიქრებს: `ეს ნიშნავს უკვე
რენეც წილში ზის~... და ეწყინება...
თქვენ გქონდეთ სარჩო!.. არ გავუყვები
დინებას!.. აღმა უნდა გავცურო!..
მეგობარ ქაშაყს ზღაპარს ვუყვები
და არ ვაპირებ ,რომ გემსახუროთ!..

ეს უკომპრომისო მიდგომა მის არაერთ ლექსში ჩანს.დაუნდობელია პოეტი არსებული რეჟიმების მიმართ. ლექსი ირონიულ კონტექსტში ექცევა,  სარკაზმი დომინირებს.
,,როცა საჯდომი პატივშია-,და არა თავი.“
საოცრად ზუსტად არის  ნათქვამი მანერიზმის, თვალთმაქცობის შესახებაც. ის ვერ იტანს ნიღაბს, რომელიც სახეზე აუფარებია  საზოგადოებას..

 ,,წადით!.. მომშორდით!... მე მომბეზრდა თქვენი სინაზე
და გაოცება- ნიღაბიზმის აღორძინება. მქუხარე ტაშიც..
ან მე წავალ და სველ სილაზე დავტოვებ ამბოხს,
თავგანწირვას,აზრის დინებას.“

რენე კალანდიას სასახელოდ უნდა ითქვას, რომ პოეტის ეს დაუმორჩილებელი, შეურიგებელი დამოკიდებულება არ არის ზედაპირული. პოეტი სათქმელს უაღრესად ონტოლოგიურად, ექსისტენციურად განიხილავს. მისი პროტესტი არ არის მიმართული, რომელიმე კონკრეტული რეჟიმის წინააღმდეგ.   ის ზოგადად თავისუფლების შეზღუდვის ნებისმიერ ფორმას აკრიტიკებს. პროტესტი მძაფრია, სათქმელი წვერწმახული და პირდაპირი.   ნაფიქრის დიაპაზონი ღრმაა, საყოველთაო. მთლიანობა დაურღვეველი, ტოპოკოსმიური, გლობალური.
 პოეტის ღირსება განისაზღვრება იმით, თუ ის  რამდენად ახერხებს  მკითხველი თანამონაწილე გახადოს თავისი ტკივილებისა, თავისი სევდისა. თუ პოეტი სიკვდილზე წერს, მკითხველმაც უნდა იგრძნოს ეს სიკვდილი. იმედგაცრუებაზე თუა საუბარი, მკითხველმა უნდა იგრძნოს ეს შემზარავი განცდა. რენე კალანდიას პოეზიას ეს შეუძლია. მის სიტყვაში აკუმულირებულ ენერგიას ძალუძს  სულიერად დაგანგრიოს, გაგაცამტვეროს, ამავე დროს, კიდეც აღგადგინოს, გაგამთლიანოს.
 ერთი პერიოდი რენე კალანდიას პოეზიაში აბსურდულობის ელემენტებმაც იმატა. თვითგაუცხოების, თვითიდენტიფიკაციის დაკარგვის გაცნობიერებამ პოეტი მთლიანად მოსწყვიტა გარესამყაროს. აბსურდული ელემენტები გამოკვეთილ სახეებად ჩამოყალიბდნენ.ალიტერაციულმა  ბგერწერამ, ლექსის ახალი, თავისებური რიტმი წარმოშვა. დადაისტური თუ სიურეალისტური სახეებისკენ ლტოლვაც არსებულის წინააღმდეგ გადადგმული ნაბიჯი იყო:

 ,,ჰერაკლიტე
ბოსელში იკეტება.
აცვია ნაკელის აბჯარი-
ჰერაკლიტე ფილოსოფიური ფანჯარა.“

აქაც ვერ გაუგეს. .. მუდმივად შაბლონური და დრომოჭმული სახეებისკენ მიუთითეს. ეს ყველაფერი წარმოშობდა რენე კალანდიას გარკვეულ პაროდირებას საზოგადოების ყალბი ორიენტირებისადმი.
პოეტის კალამს ყველაფერი შეეძლო, ყველაფერს დაატრიალებდა. ძალიან მარტივად იტყოდა ამ სათქმელსაც. :

,, მოაზროვნე ლერწამო,
უფლის თიხით შექმნილო.
სანამ უნდა ეწამო,
ცაში ფეხმოკვეთილო?!

ზვარაკს როგორ გიშველო,
იმოსები რაღა დროს?!
გაჩენიდან შიშველო.“

 ამ ლექსში სინამდვილის მკვეთრი არტეფაქტი შემოგვთავაზა. რელიგიურ ჭრილში  ფილოსოფიურად, ექსისტენციალური შეკითხვის  კონტექსტში.  მოაზროვნე ლერწამია თავად პოეტი, რომელიც ცოდვების გამო ცაში ვეღარ ადის, თავის ძველ სამკვიდროს  ვეღარ უბრუნდება. სკეფსისი ეწყება ლირიკულ გმირს, ხოლო მიწაზე მისი ტანჯვა აღურიცხველია, წამება გაუსაძლისი.
 ირონიულ-პაროდიულ სტილს, ხშირად მიმართავს..ეს ფორმა განსხვავდება იგივე ტარიელ ჭანტურიას, ან ვახტანგ ჯავახაძის მეთოდისგან. რენე კალანდია ირჩევს ცრემლიან იუმორს, ტრაგი-კომიკურ ნარატივს:

 ,,მანდელშტამის უფულობით
დაშტამპული დავალ.
თუ მოვედი უუფლებო-
უუფლებო წავალ.“

მისთვის  ორგანულია სინტაგმების გადასვლა-მონაცვლეობა, ერთგვარი პარცელაცია. თვითონ პოეტიც, თითქოს დანაწევრებულ გარემოში ცხოვრობს. მისი სულიც დანაწევრებულია. ამ განწყობას უხამებს ლექსის სტრუქტურას.ინტონაცია, პაუზა, შეწყვეტა ისეა წარმოდგენილი, თითქოს ადამიანის მთელ ცხოვრებისეულ სიტყვებში განტოტვილ პარადიგმას გვიჩვენებდეს.

 აწ გარდაცვლილმა პოეტმა მამუკა წიკლაურმა შთამბეჭდავი პოეტის ხატი  წარმოგვიდგინა. შეუძლებელია  ეს არ გაგვახსენდეს:

 ,,დამთვრალა რენე და ქუჩა- ქუჩა თავის
ამაყ სულს დააფრიალებს“

არალინეალური, არატრადიციული მეთოდებით შემოსული პოეტი, ბოლომდე საკუთარი სტილის ერთგული დარჩა. ყველა ავანგარდისტი საბოლოოდ კლასიკას უბრუნდება, თუმცა ეს დაბრუნებაც, არ ყოფილა მასთან გადამღერებული თემებისა და გაცვეთილი რიტმების დემონსტრაცია. 
 არც სტრიქონების ასტროფიას მორიდებია. მეამბოხე სული ცხოვრებაშიც გამოაჩინა და შემოქმედებაშიც.
 პროტესტი ცხოვრების წესში. პროტესტი ფორმაში.  ყველგან პროტესტი დრომოჭმული სტერეოტიპების წინააღმდეგ.
 ერთგან ასეთ საოცარ რამეს იტყვის:

,, ,ჟამი სულისა და ხორცის გაყრის,დამდგარა-
შენთან საუბარს ვბედავ.
მეისტორიე სახეში მაყრის-ნაგავს და ძმაო,ვერაფერს ვხედავ.
აქ წყეულ გზაზე სხედან მგლები და კაბინეტებში სხედან ტურები.
ეჰთვალნი დამრჩა დასათხრელი და,-ლიტერატურას ვეტურტურები."

სათანადოდ რომ არ აფასებდა ქართული კრიტიკა, ამაზეც მიგვითითა. საკმაოდ მწარედ  გადაჰკრა მათრახი ,,ოფიციოზს.“

,,სულიერი დეპრესია-
თითქმის პესიმიზმი.
რაც ცუდიარენესია,
რაც კარგიასხვისი...
ცას მიაპობს ეკლესია
გუმბათით და ნისლი
გაფატრული - რენესია.
"უფლის ტაბლა" - სხვისი...
მუმლი მუხას შეესია
და წუილი ისმის:
მუმლის კბენა - რენესია,
მუხის სკამი - სხვისი...

აღარ არის ის მესია,
თუმცა კათარსისი -
მარადისი - რენესია,
ბულიმია - სხვისი...

ავტორის რეალური ცხოვრება თანხვედრილია მის ტექსტებთან. ეს ყველაზე მეტი ღირსებაა პოეტისთვის.
 და ბოლოს, თავად მისი ლექსი იტყვის ჩემ მთავარ სათქმელს:

,, ,რა უნდა გითხრათ,მართლაც მღილებო,
დრაცენას ბუჩქნოჟამ-ჟამად ხენო.
დაბადებამდე-გარდაცვლილებო,
თან ჩემს საფლავზე მობალახენო!"


პოეზია არ არის სტატიკური მოცემულობა, ის მუდმივად ვითარდება, დინამიურია. რენე კალანდიას პოეზია მომავალშია  საძიებელი. 

четверг, 25 сентября 2014 г.

ხათუნა როგავა - გარჩევა





   
       

 




  როცა გულს ტაძრად გაამზადებ, ხოლო მის კედლებზე ერთმანეთში გაზავებული სითბოს, სინათლისა და სიყვარულის ფერებს მოხაზავ კონტურებად- საოცნებო ფრესკების, ვინ იცის, მერამდენედ აღსადგენად თუ გასაცოცხლებლად, არც მოსალოდნელმა თუ მოულოდნელმა საფრთხეებმა უნდა დაგაბრკოლონ.
არ უნდა დაივიწყო, რომ სიცოცხლე ,,რეალობაა, სიზმარია ანდა მითია,
პირობითია, ყველაფერი პირობითია''.
რაც მეტი დრო გადის, მით უფრო სიღრმისეულად ათვითცნობიერებ, რაოდენ სასტიკი და დაუნდობელია ეს პირობითობა. 
ხვდები საკმაოდ გვიან, როცა 
,,მიწაზე აღარ რჩება ნაფეხურები,
ცა ვერ იქცევა საძინებელ ლამაზ ჭილოფად''.
ეს მიხვედრა გულის გაგლეჯვამდე გზაფრავს და გაიძულებს- ის უკვდავება, რომელიც სულის სახით გადმოგელოცა ზეცის მიერ, კვლავ უკანვე დააბრუნო სხეულთან ერთად.
რეალობა ეიფორული და არამდგრადია.
დრო- ცალკეულ ინდივიდთა ერთგული აპეკუნი, შენთვის დედინაცვლობს და ადამიანობიდან მხეცობისკენ გიკვალავს გზას:
,,მე მქონდა წარსული
ადამიანობიდან მხეცობამდე
და მხეცობიდან- ანგელოსობამდე.
რაღაც გამომრჩა,
ისევ მოვტრიალდები და
თავიდან დავიწყებ არსებობას.
მთავარია, წარსული მაქვს,
რაც ჩემს მომავალს განაპირობებს''.
ანგელოსობა, ქვეცნობიერად, სურვილია მიწის ბორკილების შემომსხვრევისა და დაშლილ-დაქუცმაცებული ,,მე''-ს ხელახლა გამთლიანებისა, თუმცა
,,ეს ყველაფერი ერთად არ იქნება''.
ვერც კბილების ნაცვლად ამოსული ეშვებით გააკვირვებ შენს ვაკუმს მიღმა არსებულ, შენგან გასაპარად გამზადებულ დედამიწას და ვერც ტანზე გამოსხმული ფრთების ჰაეროვნებით. 
და რაოდენ მძაფრია ტკივილი, როცა საკუთარი მხრებით ნაზიდი ქვეყანა განზე გაგიდგება, გაგიუცხოვდება, როცა გაგიჭირდება მასში იმ პირველსახის ამოცნობა, რომელიც ასე უსაზღვროდ, უკიდეგანოდ გიყვარდა.
წამიერი თამამი ამოსუნთქვაც კი ნაპრალს აჩენს შენსა და ხმელეთის იმ ნაგლეჯს შორის, მამული რომ ჰქვია და რომელიც წვა, დაგვა და სიკვდილი უფროა, ვიდრე დალხენა და ბედნიერება. 
და საყვედურნარევია შენი მყისიერი, ლავად ამოხეთქილი სავედრებელი:
,,ღმერთო, ჩემნაირ ხალხს რატომ აჩენ ამ მიწაზე-მეთქი,
მათ ხომ ყველაფერი ტკივათ და უყვართ,
ადვილად ეჩვევიან,
უფრო სწორად, შეეზრდებიან გარემოს, ადამიანებს,
სულში გადავლენ,
მათში იარსებებენ და მათშივე მოკვდებიან''.
ჰოდა, ქვის გული,
ქვის გული მინდა, ღმერთო,
ცივი, უგრძნობი.
არ მინდა ეს მხურვალე გული,
მოფართქალე,
ჩიტის თვალივით კამკამა და მფრთხალი, სევდიანი,
ქვა მინდა გულის ნაცვლად, ქვა...''
,,ტანზე წითელ ზოლად დარჩენილი სამყარო'', ეს შეუხორცებელი ჭრილობა თუ რისი ვაი-ვაგლახით პირშეკრული, ჯერაც მფეთქავი იარა მხოლოდ შენთვის რჩება საუკუნო მელანქოლიის საბაბად.
მხოლოდ შენ ერთი დისჰარმონიულობის მსხვე
რპლი, ის თეთრი ყვავი, რომელსაც ამრეზით გიყურებენ, თითქოს ყველას წინაშე ვალში ხარ.

პოეტური მგრძნობელობა, ზაალ ჯალაღონიას ლირიკაში ხან მკვეთრად თვალსაჩინო და ხელშესახებია, ხანაც- გამჭვირვალეობას გარიდებული და სულის ბნელ ლაბირინთებში უხმოდ მიყუჩებული. 
პოეტია მრავლისმეტყველი ტექსტები მატერიალურზე ამაღლებულად მუდამ სულიერებას წარმოაჩენენ. 
ზაალის ლექსებში ხშირია თვითუარყოფის ელემენტები, არასასურველი ცხოვრებისეულიშტრიხების წარსულისთვის სამუდამოდ მიბარების მცდელობა და განწმენდილი სულით უფლის წიაღში დაბრუნების დაუოკებელი წყურვილი. 
ლირიკოსი ვერლიბის ერთგული მიმდევარია. მისი წრფელი პოეზია ყველა ემოციით, ავტობიოგრაფიული პასაჟებით, მხატვრული სახეებით, ამა თუ იმ ნიშნით- დიდ ფერწერულ ტილოს გვაგონებს, რომლის აღქმა და წაკითხვა ყველას არ ძალუძს. 
ზაალის პოეზიით დაინტერესებულ მკითხველს მის სამყაროში ერთგვარ გზამკვლევად გამოადგება ლექსი, რომელსაც ახლა წაგიკითხავთ:
მე არ ვარ სალონური ტიპის პოეტი,
ჩემი ლექსები კაფეებსა თუ ტავერნა-ბარებს არ მოერგება,
არც იმ კატეგორიას მივეკუთვნები,
ლექსებს რომ წერენ, მაგრამ რომ ჰკითხო-
თავს იზღვევენ,
იტყვიან ჩუმად, მე პოეტი არ ვარო...
არც ტაში მიტაცებს,
აღარც განდიდების მანია მტანჯავს.
არც ეპატაჟის ვარ მე მოსურნე,
მხოლოდ ესაა,
მწყურვალი ვარ, წყალს ვეწაფები.
რომ არ ამოვთქვა,
დამენგრევა, ალბათ, გულ-ღვიძლი,
უბრალოდ, ყვავილი ვარ
და ვყავილობ ჩუმად...''
კითხულობ ამ სტრიქონებს და ეფემერული განწყობა თითქოს უკან იხევს. 
სულის გადასარჩენად პირველნაბიჯგადადგმულს ვონეგუტისეული უკვდავი ღაღადისი გაძლიერებს და მიგაცილებს მარადისობის საზღვრამდე: ,,ღმერთო, მომეცი მოთმინება, რომ ავიტანო ის, რისი შეცვლაც არ შემიძლია, ძალა, რომ შევცვალო ის, რაც შემიძლია და გონება, რომ განვასხვავო ერთი მეორისგან''.
ამ მრწამსით გაკვალული ცხოვრება კი, სიბნელიდან სინათლეში შებიჯების თამამი მცდელობაა.
საღვთო ნათელი და სიყვარული მიჰმადლოს უფალმა ზაალს, ამ საოცრად თბილი, ადამიანური, ლამაზი პოეზიის შემოქმედს, ,,ორსავე სოფელსა შინა''.

ზეინაბ სარია ,,წინასიტყვაობა "





    






ემპირიულ სასრულობაში ცხოვრობს პოეტი, გარკვეულ გეოგრაფიულ და კულტურულ სივრცეში. როგორ აისახა ეს მომენტი მის ცნობიერებაში? “სამგლეთი”,_ აი, როგორ.
მაშ ასე, ავტორი “სამგლეთში” მყოფობს. და რაა სიცოცხლე მისთვის?
“სიცოცხლე გარეკანია სიკვდილისა,
რომელიც უნდა გადავიცვათ და
ასე მოვეჩვენოთ ერთმანეთს”,_ გვეტყვის ის.
გარკვეულ კონკრეტულ სივრცეში ცხოვრობს პოეტი, მაგრამ მისი ბინაა მთელი პლანეტა და ამიტომაც შეუძლია თქვას:
“ცა თვალებივით ამტკივდა,
გული _ მიწასავით.”
ეს არ ნიშნავს იმას, რომ თვალსაწიერდან საკუთარი მამული დაეკარგოს. პირიქით, ავტორს არ ტოვებს განცდა, რომ მხრებით მოაქვს თავისი სამშობლო. გასაგებია, რა სატკივარიც აწერინებს ლექსს “დიდგორის მხედარს”.
ხოლო “მეორე მე”_ს დაარქმევს ლექსს და იტყვის:
“ჩამჩურჩულებს ვიღაც ჩია,
სიტყვა მიდგას კარავად.
იმას ჩემი სული შია,
ძაღლი უყეფს ქარავანს.
დღისით, ღამით სულ ჩემშია,
მაგრამ მე ის არა ვარ.”
ასე ებრძვის იმ მიწიერს, საზრისს მოკლებულ მოცემულობას, მის არსებაში რომ მყოფობს და მუდმივად ქვე ეზიდება ზესკნელისაკენ მიმართულ სულს.
ხოლო პოეზია მის არსებაში განივთდება, როგორც სასწაულებრივი მზე, რომელიც ლექსის კვარით ახლა სხვებში უნდა აანთოს:
“მთელ სიცოცხლეს მერჩია
ის, რაც ზეცამ გამანდო.
ეს მზე ახლა ჩემშია,
გინდა შენშიც ავანთო?”
გვინდა, ზაალ, გვინდა!..
ხოლო ეს კრებული როგორ გაჩნდა?
შარშან ტარდებოდა შეხვედრა მასთან. გადავათვალიერე გამომსვლელთა სავარაუდო სია. მივხვდი, ეს იქნებოდა “ხოტბა-სადღეგრძელოების” აღვლენა. გამოვემშვიდობე ავტორს, სამერმისო ლექსები ვუსურვე და დავთქვით, ორ თვეში მომაწვდიდა ლექსებს, რომლებსაც თვითონვე გადაარჩევდა მკაცრად, მე კი დაბეჭდვაზე ვიზრუნებდი.
ასე იშვა ეს კრებული.
აქ ყველაფერი უცებ გასაგები და მარტივი როდია.
...და რაც მარტივია, უბრალო და უმნიშვნელო როდია. ...და რაც რთულია, უცებ თავმისანებებელი როდია.
ერთად ვიფიქროთ ზაალის ლექსებზე, მკითხველებო!..


ხათუნა გოგია- ცის მხატვრული მოდელი ზაალ ჯალაღონიას პოეზიაში ცაო, ცაო, ხატება შენი აქამდე გულზედ მაქვს დაჩნეული!’’ /ნ. ბარათაშვილი/. ცანი უთხრობენ დიდებასა ღმრთისასა ( ფს.18,1).






 




ზაალ ჯალაღონია ბარათაშვილის სულიერი მემკვიდრეა, წინაპარივით ცის იქითა სადგურს ეძიებს ამაოების გადასალახად. ცა _ ზენაართ სამყოფი! მაინც სად არის იგი? არის ის ზეკოსმიური სივრცე, რომელზეც მნათობნი კაშკაშებენ და ვარსკვლავთა ჯარია განლაგებული, სანამდეც ადამიანის მზერა ვერ სწვდება? არა! ‘’სასუფეველი ცისა გულთა შინა არს’’. მთავარი და ძირითადი, ადამიანის ყველაზე შინაგანი არსის წარმომაჩენელი - ეს მისი გულია! მისი ყველაზე დიადი სიწმინდე, კვარცხლბეკი უზესთაესისა, ტაძარი სულისა წმიდისა. ამიტომაც მიმართავს უფალი თითოეულ ჩვენგანს: "მომეც მე, შვილო, გული შენი" (იგავნი 23,26). შორიც არის და სულ ახლოც, მაგრამ მაგრამ ადამიანები მას სხვაგან ვეძებთ, ამიტომ ვეღარ ვპოულობთ. ზაალის ლექსებში ყველაზე ხშირად ცის ხსენენებაა, არა ხილული ცის, არამედ უხილავის, მაგრამ მაინც ყველაზე ახლომყოფის, რომელიც სადაც არ უნდა წახვიდე, თუნდაც მარადისობაში გადახვიდე, მუდამ შენთან, ისევ საკუთარ უბეში იქნება: 1. ‘’ერთ დღეს, როცა ჩემს ნაწერებს გადავხედე, დავინახე, რომ ყველაზე ხშირად ზეცა დამიწერია, ცა ძირს ჩამომიტანია. როცა იქნება და წავალ, ცას კი არ მივეახლები, არამედ აქედან წავიღებ ზეცას’’...2. ან ‘’მერე ცათა დასავალს, მივადგები უცვლელი, ალბათ სულიც იქ წავა, ეს კანკალა ფურცელი’’.
როგორც მაქსიმე აღმსარებელი გვასწავლის, ადამიანის გული არასოდეს რჩება ცარიელი, ის ყოველთვის სავსეა ან ჯოჯოხეთით, ან ამა სოფლით, ანდა ღმერთით ამიტომაც ის რაც გულში ხდება, არასდროს არ არის არარეალური, რადგანაც იგი ადამიანის უშინაგანესი არსიდან მოდის. ცის ძიება საკუთარი გულის, საკუთარი თავის ძიებაა, რთული, მაგრამ გარდაუვალი პროცესი: ‘’გზაზე ვიარე, ცა მიყვარდა გამორჩეულად საკუთარ თავსაც აქ მივსდიე, ვეღარ ვიხელთე. ‘’მზე წმინდა წყალში აირეკლება, ზეცა კი წმინდა გულში’’.
ამ ძიების გზაზე ადამიანი მარტოობაში ვერ დარჩება, აუცილებლად ჩნდება მეორე ხატება: ‘’იმ სიჩუმეშიც არ მიგრძვნია თავი ეულად, რადგან მიწიდან შენს თვალებით ამოვიხედე. სიძნელეების დაძლევაშიც სწორედ ის თანაუგრძნობს და ეხმარება: ‘’გაჩერებულ გულს შენს სახელს ჩავძახი’’.
არყოფნის ნისლიდან გამოღწევა მხოლოდ სიყვარულის ყოვლისშემძლეობითა განპირობებული. ბედნიერება საკუთარ გულში უნდა იპოვო, სხვაგან ძებნას აზრი არა აქვს: ‘’მოვკვდები, მაგრამ ვიცი, შენთვის ვიცოცხლებ’’. . ‘’მე არყოფნიდან წამოვედი, შენკენ ვიცოცე’’ . ‘’ მე შენს სულში ვარ გადაშლილი, როგორც ლოტოსი’’. სიყვარული არის სულის კეთილი განწყობა, რომლის წყალობითაც ის, ღვთის შემეცნების გარდა, არაფერს ანიჭებს უპირატესობას, მაგრამ ასეთ სიყვარულით აღსავსე მდგომარეობას ვერ მიაღწევს ის, ვინც რაიმე მიწიერისაკენ ისწრაფვის /მაქსიმე აღმსარებელი/.
პოეტის გული ჩიტის თვალივით კამკამაა, ‘’ზეცის პერანგი მთვარის შუქზე ცრემლივით ბრწყინავს’’, ხან ფართქალაა, ხან გრდემლივით სცემს. იგი _ ამეთვისტოა, შეჩვეულია მხოლოდ ის გამოთქვას, რაც მასშია, არასდროს ცრუობს და არ ფარისევლობს. ყველაფერი იმდენად ამაღლებულია, რომ პიროვნება თავად ვერ აცნობიერებს ამ სიმაღლეს. შორეული სიყვარულის ხატება არსად კონკრეტდება, მაგრამ გაიელვებს მისი დეტალი: ‘’დღეს შეგიყვარებ, ამ არეულ მიწიერ საგნებს, ხვალ წვიმასავით დამეღვრება შენი თითები’’.
ყოველი ალიონი სამყაროს ხელახალი შობაა: ‘’ირწევა დილა, როგორც აკვანი, სადაც მზე თვალებს უჩუმრად ახელს’’. ყოველ დილით განახლდება ცა და ქვეყანა, არც ერთი ამინდი არ ჰგავს ერთმანეთს, არც ერთი დღე არ მეორდება, ყოველდღიურად ყოველივე ერთადერთია: სულ სხვა ზეცა დაგვხვდება, მზეც სხვანაირაი ამოვა, ასე იმიტომ მოგეჩვენება, რომ მაინც პირველად ხედავ’’.
ღვთაებრივი შესაქმე ექვს დღეში დამთვრდა, რათა ამიერიდან ადამიანმა გააგრძელოს იგი. ხელოვანის მიერ განხორციელებული შექმნა-გარდაქმნის იდუმალი მისტერია ღვთაებრივი შესაქმის შევსებაა. ყოველი ხელოვანი სინამდვილეს ხელახლა შობს: ‘’გაოგნებული დააცქერდა ნახატს ოსტატი, მაშინ როდესაც გადმოვედი მხატვრის ტილოდან’.’
პოეტის მიერ ნაპოვნი ფერები ეს უკვე არსებულის აღმოჩენა როდია მხოლოდ, ეს თვისობრივად ახლის, სავსებით განუმეორებლის შექმნაა. ეს მის გმირული მცდელობაა თავი დააღწიოს ამაოების მომქანცველ ძალადობას: ‘’ჰანგად ვიშლები ისე, როგორც ერთ დროს მოცარტი, ფერებსაც ვიძენ მე გამების სანაპიროდან’’. ყოველი ახალი ლექსი იდეალურად იშვება და მშობელსაც აკვირვებს მისი სიდიადე. ყოველი არსი შემოქმედს ამხელს; ყოველი არსი შემოქმედს აქებს: ლოცვად დაღვრილა თეთრი გვირილა, მზეს გადაედნო ფერით ფერებში’’. ნეტარია გონება, რომელიც ქმნილებათა მიღმა დაუცხრომლად ტკბება ღვთაებრივი სილამაზით. როგორც მზის შუქი იზიდავს ჯანსაღ თვალს, ასევე ღვთის შემეცნებაც თავისთავად აღაფრთოვენებს წმინდა გონებას სიყვარულის მეშვეობით. ღმერთს ჩვენ ვიცნობთ არა მისი არსებით, არამედ მისი დიადი ქმნილებებითა და მათდამი მიმისი მზრუნველობით. მათში,როგორც სარკეში, ჩვენ ღვთის უსასრულო სიკეთეს, სიბრძნესა და ძალას ვხედავთ: ’’მოილოგინებს ცა, მიწა, ქალი, და დაბადება სასწაულს ახდენს’.’
მისტიური და გრძნობადი განყოფილი არ არის. მათ შორის ზღვარი, ანტინომია _ მიწა და ცა არ არსებობს. სამყარო ერთიანია და დაუშლელი, მწყობრი წესრიგის საუფლოა. ბუნება მარტივია, მაგრამ ადამიანები ართულებენ. ‘’ვარსკვლავებიც მიწიდან ამოდიან ყვავილებად’’. ბუნება გვკითხულობს ჩვენ და ჩვენი შემწეა. ის გადაშლილი წიგნია, მაგრამ ჩვენ დაგვავიწყდა მისი ანბანი, მისი ბგერები, მაგრამ პოეტი რჩეულია: ‘’საიდუმლო ენაზე მოსაუბრე ღრუბლის ქულავ, მე ჩემსას გეტყვი, ეს ენა ბალღი როცა ვიყავ, მაშინ ვისწავლე’’; მე, ერთი ძველი წიგნიდან ამოხეული ფურცელი ვარ, სადაც ზეცა ანბანივით იკითხება.
გული ვისგანაც მოგეცა, იმასვე ეკუთვნის. იგი ღვთის სასუფეველია, ამიტომაც ყველაზე უსაფრთხო ადგილია, სადაც ვერავინ ჩაგისაფრდება: ‘’წლები აქვეა, ღამე უთიე, ფიქრი გაშალე მხოლოდ აფრებად. ასე იქნება, ასე, უთუოდ,ცასთან ვერავინ ჩაგისაფრდება’’.
ჩვენ ყველანი ერთიანი მთელის ნაწილები ვართ, სადაც პირობითია ცნება: ნაცნობი და უცნობი. დედამიწაზე იმდენია ადამიანი, რომელიც არასდროს გვინახავს, მაგრამ ჩვენიანია: ‘’მე აქ უცნობებს წლობით ველოდე და ჩემი თავი გამომეცხადა’’
ცხოვრების დუნე ამაოებას ადამიანის ჩაკეტვა სურს სურს ჩარჩოებში, გაბატონება მის სულზე. პოეტი გამოგლეჯს ძალაუფლების თუნდაც ნაწილს მას, ართმევს ძალას და ასუსტებს მას. ცხოვრებისაგან გულზე დაჩნეული ჭრილობები ესთეტიურ სინამდვილედ გარდაისახება და გული მისგან თავისუფლდება. იგი ყოფით რეალობაზე მაღლა გვაყენებს, ცაში გვეპატიჟება, საკუთარ გულს გადაგიშლის. გვათავისუფლებს. თავისუფლება კი ერთადერთი პირობაა იმისთვის, რომ ადამიანი - ღვთის ხატი - მატერიას აღემატოს. ასე სათუთია და სათნო ხელოვნების ზემოქმედება.
ღვთის სასუფეველი ტრანცენდენტული, არამატერიალური არსია, ალბათ ამით აიხსნება ბრძოლა ყოველივე მატერიალურთან, თვით საკუთარ სხეულთან: ‘’ჩუმად მენგრევა მთელი სხეული, როგორც ტაძარი გამოკეტილი’’ ან ‘’მინდა ამ სხეულს ისე გავექცე, რომ განშორება იყოს ადვილი’’, ’’ სხეულს მინგრევს შენი ხსენება.’’
გული - ღვთის სასუფეველი მისი დიდებისთვის განჩინებული, მაგრამ და ამინც სიტყვაში ჩაუტევნელი არსია: ‘’სულის იქითაც უნდა გნახო, სადმე იქნები, საფეხური კი იკლაკნება ცაში სვეტებად, ზეცა სიტყვაში ჩამწყვდეული ხშირად იმსხვრევა, სიტყვაა ისაა, თავად შენში რომ არ ეტევა’’.

четверг, 4 сентября 2014 г.

ზაალ ჯალაღონია - ბორჯღალი როგორც სოლარულ-ლოგოგრამული ნიშანი


        
                                          
        
    ბორჯღალი მისტიკურსიმბოლური ნიშანიარომელიც ხატისებურიკონურ დანიშნულებას ასრულებდა სხვადასხვა ცივილიზაციებსა და კულტურებშიმას მეორენაირად შეიძლება სვასტიკაც ვუწოდოთ.სვასტიკა (სანსკრ. „კეთილად ყოფადი“) — ერთ-ერთი ყველაზე ძველი და ფართოდ გავრცელებული გრაფიკული სიმბოლომკლავებმოხრილი ჯვრის სახეობარომელსაც თითქმის ყველა უძველეს კულტურასა და ცივილიზაციაში საკრალური მნიშვნელობა ჰქონდა.

არსებობს ოთხმხრიანისამხმრიანი (.. „ტრიკვესტი“) და მრავალმხრიანი სვასტიკებიამასთან სვასტიკის ზემხრები კუთხოვანი ან მომრგვალებულია (მომრგვალებულ მხრებიან სვასტიკას ქართულად ბორჯღალი ეწოდება). ასევე ცნობილია სვასტიკის კომპოზიციის მიხედვით შედგენილი რთული ორნამენტებიორნამენტული ლოგოგრამარომელიც ვრცელდებოდაშუამდინარეთიირანიინდოეთიკავკასიაუძველესობა ყველაზე მეტად ეტყობა კავკასიურ და შუმერულინდურ სვასტიკებსასევე საკმაოდ ძველი კულტურის ნიშანს წარმოადგენს არიული და ელამური ორნამენტული სიმბოლოებიცსაქართველოში ჩანს კოლხური სვასტიკა და მტკვარარაქსის კულტურის ნუმუშებირომელნიც მთლიანად ვრცელდებიან მთელ კავკასიაზეთუ დავაკვირდებით და თვალს გადავავლებთ მსოფლიო ისტორიასსვასტიკაქართული ბორჯღალის ფორმის საგნებითითქმის ყველა რელიგიაში მოიძებნებარაც გვაფიქრებინებსრომ ამ სიმბოლოს საკმაოდ ღრმა დატვირთვა ჰქონდაეს იქნებოდა როგორც რელიგიური ასევე სოციალურ-ყოფითი.მაგ შუმერში-მესაპოტამიას მთელ რეგიონში შეინიშნება აღნიშნული საგნის სიჭარბე.ეს გათხრების დროს დადასტურდაშუმერში სვასტიკა სინათლის,ნაყოფიერების ქალღმერთ ინანას სიმბოლოდ მიიჩნეოდა.აღსანიშნავიარომ შუმერების კალენდარსაც სვასტიკის ფორმას აძლევდნენოთხი ქალის სილუეტი წელიწადის ოთხ დროს ნიშნავდათითო სილუეტს სამი ნაწნავი აქვსრაც სეზონში სამი თვის არსებობის დამდასტურებელიასვასტიკა გვხვდება ბაბილონურ მითოლოგიაშიცაქ კიეს სიმბოლო იშთარს განასახიერებსმას ხატავენ იშთარის ჭიპს ქვემოთ..საკმაოდ საინტერესოდ გვესახება მეგრულ ენაში არსებული სიტყვა თარი,
თარ-თარი მთავარ-მთავარიდიდ-დიდიმთელ-მთელისაღ-საღიიშ-თარის დეფინიციაში ეს მომენტი შეიძლება წარმმართველიც გახდესნებისმიერი ღვთაებაწინამძღოლი ხომ მთავარიადიდებულიაანუ თარიასვასტიკას ვხვდებით მინოსურ სამყაროშიცსადაც იგი დოქებზეკერამიკულ ნაწარმზე ხშირად გვხვდებაასევე საბრძოლო ფარებზემუზარადებზეეტრუსკებში კი ის ნაყოფიერებას და ბრძოლას მუდმივად უკავშირდებამეომრის უმთავრესი ატრიბუტიც გახლდათ.ეგვიპტეში სვასტიკა მზის სიმბოლოა და ამასთანავე „აღორძინების“ კულტთან არის მჭიდროდ შერწყმულიმისი ტარება მხოლოდ ადეპტებსქურუმებს შეეძლოთაქ ის ოთხი ელემენტის კავშირს გულისხმობსაგრეთვე სიმბოლოა დღისა და ღამის გასაყარის (როგორც ორი ერთმანეთზე გადადებული და მოძრავი ძელის კავშირი), რამაც სვასტიკა განახლებისა და აღორძინების ხატებას დაუკავშირა და ამის გამო ოსირისის ერთ-ერთ სიმბოლოდ იქცა.საბერძნეთში და რომში სვასტიკა არის ნაყოფიერების და ძალაუფლების სოლარული ნიშანიბერძნები სახავდნენ ზევსთანჰელიოსთანჰერასთანარტემიდასთან და აფროდიტესთან ერთადბერძნულ სვასტიკას „ტესერა-გამაცეწოდებარადგან მისი თითოეული მოხრილი მკლავიბერძნული ანბანის ასოსგამას ჰგავს.სვასტიკა უცხო არ ყოფილა ჩინეთშიცის ჩანს მრავალ ყოფით თუ რელიგიურ ძეგლებზე განსაკუთრებით პაგოდებზე.ინის ქალურ საწყისზე მუდმივად გამოსახული იყო სვასტიკა.ჯინო მაჰავირას ჯაინიზმისთვისაც მისაღები აღმოჩნდა ეს სიმბოლო .მისი მოძღვრება არ ქადაგებს ღმერთის რწმენასმაგრამ ის უსასრულობას აღიარებდაამ უსასრულობას კი სვასტიკით გამოხატავდნენ.უსასრულო ცოდნაუსასრულო სიკეთე და სხვა,.საკმაოდ მნიშვნელოვანი ფიგურა გახლდათ იგი ინდოეთშითავად სვასტიკა ძველი ინდური ენიდან სანსკრტიდან იღებს სათავესის შეიმჩნევა ბუდას ფუგურაზეცუფრო მხრებზე და მზის წნულის ადგილასმუცელსა და გულ-მკერდზეჯერ კიდევ ჰარაფას კულტურის დროს (ძვ. III-II ათასწლეულებიშეინიშნება ინდურ პაგოდებზესუბასტიკა ეწოდება შებრუნებულ სვასტიკასრომელიც ასევე ხშირად გვხვდებოდა ამ სივრცეშიტრიალი საათის მიმართულების სააწინააღმდეგო აქვსსვასტიკას ვხვდებით ასევე ირანშიირანო-არიული მოდგმის რელიგიებშიც (ზოროასტრიზმიმითრამაზდეანობაცენტრალური ადგილს იკავებსსვასტიკას მხედრული სიმამაცის აღსანიშნავად დაჯილდოებისას იყენებდა კარლოს დიდი., რომელმა შექმნა ფრანკთა უზარმაზარი იმპერიაამ სიმბოლომ არ დატოვა არც სკანდინავიაგერმანიის ქვეყნებიძველ გერმანულ მითოლოგიაში ის გვხვდება თორთანრომელსაც სვასტიკის ფორმის ჩაქუჩი უჭირავს ხელში და ცაზე ელვას წარმოშობს.როგორი გასაკვირიც არ უნდა იყოსმას ვხვდებით ინდიელებთან,,ცენტრალურ და სამხრეთ ამერიკის ტერიტორიაზე მაიებისა და აცტეკების ცივილიზაციებში ხოლო ჩრდილოეთ ამერიკაში - ტენესებისოჰაიოების და ნავაჰოების ცივილიზაციებშიასევე ჩანსსემიტურ გადმოცემებშიისრაელში სვასტიკის ფორმის საგნები შესულია შუმერიდანამიტომ  ცალკე ისრაელის კულტურაში, ის არ გვხვდებათუ გავითვალისწინებთ იმ უტყუარ ფაქტებსრომ შუმერულ ცივილიზაციას დაემყნო სემიტური კულტურაგანსაკუთრებით ისრაელისძველი აღთქმისეულიშესაქმისა თუ სხვა თქმულებები სათავეს იღებენ სწორედ აქედანშუმერული ზიუსუდრას პროტოტიპი ხდება ებრაელი ნოეთავდაპირველი და ავთენტური რა თქმა უნდაშუმერებისა გახლავთამის შემდეგ ის ფართოდ შედის ებრაულ ცნობიერებაში , მას ვხვდებით სინაგოგების კედლებზე და სოლომონის ტაძრის კედლებზეც.აქაც იგიმზესნაყოფიერებას და სიძლიერეს განასახიერებდაარც ის უნდა გამოგვრჩესრომ სვასტიკა საკუთარი იდეოლოგიის მთავარ სიმბოლოდ გამოიყენა ჰიტლერმაამ ლოგოგრამაზე ცნობები თავიდან ავგუსტ ჰაუსჰოფერსმიაწოდა მისტიკოსმა და უაღრესად ზეგანათლებულმა პიროვნებამ გიორგი გურჯიევმარის შემდეგაც გერმანელ მშრომელთა ნაციონალურ-სოციალისტურმა პარტიამ მემკვიდრეობით მიიღო იგი).ამ სიმბოლომ თავიდანვე დიდი პოპულარობა მოიტანა გერმანელ ხალხშიჰიტლერი მოგვიანებით წერდა: „ეფექტი იმდენად დიდი იყორომ ყუმბარის აფეთქებას ჯობდა“. მან სვასტიკა დაუკავშირა „არიული რასის“ სიწმინდესმისტერიულ თაურფენომენს და მის გარშემო ნაცისტური იდეოლოგია ააგო..ადრეული ქრისტიანობის დროს რომში სვასტიკის გამოსახულება გვხვდებოდა საფლავის ქვებზეცნობილიააგრეთვეკიევის წმინდა სოფიის ტაძრის ცნობილი ფრესკარომელსაც კომპოზიციურ ფონად გასდევს სვასტიკის ფორმის ჯვრის სიმბოლოებიპარიზის ღვთისმშობლის ტაძარშიც შეინიშნება იგი,ტაძრის იატაკზე.
 ცალკე აღნიშვნის ღირსია სვასტიკის ანთროპოლოგიური დანიშნულება. სვასტიკები იგივე ჩაკრებია.ანუ შემეცნების ორგანოები ადამიანის "სხვა", ემოციონალურ-შეგრძნებად სხეულში, რომელსაც სპეციალურ ლიტერატურაში "ასტრალურ სხეულსაც" უწოდებენ. ჩაკრა ბორბალია  რაც მედიტაციურად ადამიანის ველს უკავშირედება. ამით იოგებიც მოქმედებენ.
ჩაკრა იხსნება იხურება ყვავილობს ჭკნება.
 ჩაკრა სანსკრიტზე ნიშნავს ბორბალს აღმოსავლეთ კულტურებში ჩაკრაში იგულისხმებაადამიანის დახვეწილი სხეულის ენერგეტიკული ფსიქოფიზიოლოგიური ცენტრები....ვიზუალიზაციისას ჩაკრებს წარმოსახავენ როგორც ქარბორბალას და ადარებენ ლოტოსის ყვავილის ფორმასთავისი განშტოებებითისინი მიმართული არიან ხერხემლიდან სხეულის ფრონტალურ მხრისაკენჩაკრები ორგანიზმში აქტიურდებიან ენერგიის აღმავლობისას.(მომატებისას). ჩაკრებს აკავშირებენროგორც ორგანიზმში ენერგეტიკული ნაკადების გადამანაწილებელ ოპერატორებადჩაკრები იქმნება ორი ძირითადი ვერტიკალური – აღმავალი და დაღმავალი ენერგეტიკული ნაკადების ურთიერთ ეს არის ფსიქო-ენერგეტიკული ცენტრებიმათი რაოდენობა უამრავიამაგრამ ტრადიციულად გამოიყოფა შვიდი მათგანშვიდი ძირითადი ჩაკრაჩაკრები ბრუნავენ საათის ისრის ან საწინააღმდეგო მიმართულებითსაათის ისრის მიმართულებით ბრუნვას ადამიანისთვის ევოლუცია მოაქვსხოლო საწინააღმდეგოდ ბრუნვას კი დამანგრეველი შედეგები. შვიდი ჩაკრა განლაგებულია ხერხემლის ფუძიდან თავის წვერომდე გავლებულ ერთ ხაზზე. ჩაკრების მეშვეობით ვიღებთ კოსმიურ ენერგიას, რომელიც ნაწილდება მთელს სხეულში და აქვს სასიცოცხლო მნიშვნელობა ჩვენთვის.  ასევე, ჩაკრები გამტარია იმ ენერგიებისა, რასაც ჩვენ გამოვყოფთ. შესაბამისად, ჩაკრები ასახავენ ჩვენს ფსიქო-ენერგეტიკულ მდგომარეობას. თუ ჩაკრები შეუფერხებლად ფუნქციონირებენ ადამიანი ჰარმონიულად ვითარდება, როგორც ინტელექტუალური, ისე ემოციური თვალსაზრისით.ისინი ადამიანის ნატიფ, ენერგეტიკულ სხეულში მდებარეობენ.
 ანტროპოლოგიური დანიშნულების წინ წამოსაწევად აუსჰოფერმა და გურჯიევმა ევროპული კულტურის წრეში შემოიყვანეს ჩაკრები. ეს მაკროსმიურ მოვლენას ასახავდა.
როგორც დავინახეთ  მიმოხილვისას, ეს სიმბოლოლოგოგრამაერთ-ერთი ცნობილი , ყველაზე მისტიური ნიშანი გამოდგარაც კი კაცობრიობის გონს ოდესმე შეუქმნია.მეტაფიზიკოსები იმასაცამტკიცებენრომ მისი გამოყენება ან ცვლილება არაფრით შეიძლებაჰიტლერის ფიასკოს მიზეზადაც ასახელებენჩვენ ამ მხრივ ვერაფერს დავამტკიცებთთუმცა აღვნიშნეთ ესეცარც უგულებლყოფა შეგვიძლიაეს მეცნიერებას სცილდებაამიტომ აქ ვამთავრებთ მეტაფიზიკურ მსჯელობის ავ-კარგზე განხილვასგანსხვავებულია ბორჯღალის ფორმებიცგანირჩევა რამდენიმე სახისმისი ფრთების მიხედვითქართულ ბორჯღალს აქვს 7 ან 9 ფრთადღევანდელი თანამედროვე მხატვრობაში და გამოსახვისას დამკვიდრებულია 8 ფრთიანიც,ასევე 12 ფრთიანი და სხვარაც ჩვენი აზრითგაუმართლებელიაესქატოლოგიურად ფრთების რაოდენობას მნიშვნელობა აქვსამიტომ მისი არევაყოვლად დაუშვებელიაარ შეიძლება მიმართულების შეცვლაც,. ეს ყველაფერი ერთგვარ კანონიკას ექვემდებარებაბორჯღალის ფრთების რაოდენობა უშუალოდ დაკავშირებულია მიღმურ სამყაროსთანცასთანეთერთანმაგ მისი 7 ფრთა სიმბოლურად ასახავს მეშვიდე ცასარა ფიზიკურ ცასარამედ სულიერ ცასრომელსაც ზეცა ეწოდებაანუ ცის ზევითიცათა ცადა ცათა ცათანიშვიდი - შვიდობას უკავშირდებასულიერ შვიდობასასეთივეა მეცხრე ცა და 9 ფრთიანი ბორჯღალიცამ ყველაფრის უგულებელყოფა ყოვლად დაუშვებელი რამ გახლავთშვიდი ნათობასავანე.ქართველთა კოსმოგონია ჩართულია ამ პროცესშირაც ზეციერ სინათლესთან თანაზიარობას გადის.ქართულ კოსმოგონიას ჰყავდა რამდენიმე მნათობიესენიამთვარეჯუმაცისკარიმარიხიდიაზუალი და არდი (მზე). ეს 7 მნათობი კრავდა ზეციურ კაბადონსასეთი იყო ქართველთა რწმენა-წარმოდგენებიბორჯღალი კოლხურ-იბერიულ ანუ პრტოქართველურ სიმბოლოდ გვესახებამართალია ის სხვაგანაც შეინიშნებამაგრამ უფრო სარწმუნოარომ ის ჩვენგანკოლხ-იბერებისგან გავრცელებულიყო მთელს მსოფლიოშიასეთი ორნამენტული სიმბოლოები ჩანს ბასკურ საკულტო ნაგებობზეასევე საყოფაცხოვრებო ნივთებზერაც კიდევ ერთხელ უსვამს ხაზსიმ გარემოებასრომ ბასკური კულტურაც იკვებებოდა  პროტოქართველური ცივილიზაციითკოლხურ-იბერიული ფენომენითსაკითხის გასარკვევადაღვნიშნავთრომ ჩვენ ვემიჯნებით რაიმე დაყოფას კოლხურ-იბერიულიმოდგმისაჩვენი აზრითეს ერთი და იგივე ცნებებია პროტოქართველური ხალხებისაკრებითი სახელიარომელიც ერთსა და იგივეს შეიცავს თავის თავშიჩვენი აზრითსაქართველოში უნდა გაიგონ ერთი და ძალიან მარტივი რამკოლხეთი არ ნიშნავს მხოლოდ დასავლეთსაქართველოს და არც იბერიაა მხოლოდ აღმოსავლეთ საქართველოორივე ერთი ხალხის კრებითი სახელიაამდენად თრიალეთისმტკვარ-არაქსის და კოლხური კულტურა არ იყოსხვადასხვა ხალხების მიერ შექმნილი კულტურაერთი კულტურისხალხის ცნობიერების გაფართოვებაგადასვლის მომენტებთან გვაქვს საქმე.
 საქართველოში ბორჯღალი გვხვდება სხვადასხვა ადგილასკოლხური კულტურის ნიმუშებზე (ძვ. II ათასწლეულის II ნახევარი — I ათასწლეულის I ნახევარი). კერძოდკოლხეთში ნაპოვნი ბრინჯაოს ცულებს ამოტვიფრული აქვთ სვასტიკის ნიშანი.
(მტკვარ-არაქსის კულტურა ძვ. IV ათასწლეული)
სვასტიკის ნიმუშები აღმოჩენილია თრიალეთის კულტურაშირომელიც ძვ. III – II ათასწლეულით თარიღდებაეს აღმოჩენებიგვარაუდებინებსრომ ის ქართველთაძველ კოლხ-იბერთა ცხოვრებაში უმნიშვნელოვანეს ადგილს იკავებდაის გვხვდებოდა ასევე საკულტო ნაგებობებზესახლის დედაბოძზესაინტერესოა ასეველაზური ორნამენტებისადაც ამავე ნიშანს ხშირად შევხვდებითბორჯღალი საქართველოს ტერიტორიაზე ოდითგანვე წმინდა ჩუქურთმა იყო და ერთ-ერთი ყველაზე მისტიკური ლოგოგრამაბორჯღალის ორნამენტს ხშირად შევხვდებით ძველი ქართული სახლების აივნებზეკარიბჭეზეშრომისა და საბრძოლო იარაღებზესამეფო ბეჭდებზე (მცხეთა), შენობებზედა ჭურჭელზეგვხვდება ქართულ ტაძრების კედლებზემაგ სვეტიცხოველიბაგრატისტაძარი მარტყოფიპალესტინაში — ქართველთა (ლაზთა)ჯვრის მონასტრის კედლებზე.და სხვაქართულად გვაქვს სახელწოდების სხვადასხვა ვარიაციაქართული ბორჯღალისაარის როგორც ბორჯღალიბორჯღალადა ბორჯღალოსამივე თანაბრად გამოიყენებამაგრამ ჩვენ ვემხრობით თავდაპირველ ფორმასბორჯღალი-სა დო - დამატება გვიანდელი პროცესიარაც უფრო აღმოსავლეთ საქართველოს კუთხურკილოების გავლენად გვესახებაამიტომ სახელი მისი გახლავთ ბორჯღალიშეგნებულადბოლომდე დავიტოვებთ ეტიმოლოგიის განხილვასამ მხრივაცარ გვაქვს სახარბიელოდ საქმემრავალი უზუსტობა იმკვიდრებს ფეხს ამ სიტყვაშირასაც ზოგჯერ შეგნებულადაც სჩადიანყურადღება გავამახვილოთ ბორჯღალის სიმბოლურ დანიშნულებაზეამ ლოგოგრამას თუ დავაკვირდებითმივხვდებითრომ ის ძალიან ჰგავს მზესსხივგაშლილცხრათვალა მზესეს ყველაფერი უშუალო კავშირშია სინათლესთანხოლო სინათლე კოსმიურ მოვლენებთანქართული მნათობების სახელებიმათი მოძრაობაეს ყველაფერი უკავშირდება და ასახავს სინათლის გადმოსვლასფრქვევას დედამიწაზე.ეს ორნამენტული კომპოზიცია მიიჩნეოდა მზის მისტერიადსიცოცხლის უკვდავმყოფადობისსაიდუმლო ცოდნისძალაუფლებისშემოქმედი ძალისკეთილდღეობისა და ნაყოფიერების სიმბოლოდღმერთის სამყოფელის მისტიურ ადგილს სიმბოლურად გამოხატავდა 7 მნათობისტანდარტული ქართული ბორჯღალის ფრთებიც 7-ია , ,. მთოვარე (იგივე ყამარ) — მთვარე
ჯუმა (იგივე ერმი და ოტარდი) — მერკურიჯუმა ნაყოფიერებისმწყემსთა და საქონლის მფარველი წარმართული ღვთაებამეგრულად ჯუმა-ძმა.
მთიები (იგივე ცისკრის ვარსკვლავი) — ვენერააფროდიტეიშტარი
მარიხი (იგივე არიანთახა) — მარსი
დია (იგივე მუშთარი) — იუპიტერი
ზუალი — სატურნი
ჰელიო(იგივე არდი) —მზედია კი განიმარტებაროგორც დედა მეგრულადქართულ ლექსიკონებში მასზე ასეთი ცნობებია დაცული.:ესე დია არს მეექვსესა ცასა ზედახოლო ცისა მის სიმგრგვლე არს ოთხას ოთხმოცდაათი ბევრის ბევრი და სამას სამოცდათვრამეტი ეჯიხოლო სივრცე მისი ასორმოცი ბევრის ბევრი და ოთხას ოცდათვრამეტი ათას ექვსასი ეჯიქვეყანით იქიმდე სამოცდაათი ბევრის ბევრი და თოთხმეტი ათას რვაასი ეჯიამ დიას ცაშიგან ერთი სხვა ვარსკვლავიასიმგრგვლე მისი არს ასორმოცდაორი ათასი ეჯისივრცე მისი ორმოცდაათიათას ექვსას ორმოცი ეჯიხოლო სიდიდე დიასი არს ოთხმოცდაათხუთმეტჯერ ქვეყანისა ოდენიესე დიას ცა მოიქცევის დასავლიდამ აღმოსავალის მიმართ ათორმეტთა წელიწადთა შინა ერთ გზისამისი უთქვამსთ სახე ბერის კაცისაგვირგვინოსანიმარცხენესა ჴელთა ქონებად არგნისა და მარჯვენათა ჴელთა ცეცხლისასადიარომელ არს     „. დიაროგორც აღვნიშნეთ მეგრული სიტყვააამიტომაც ეს პლანეტა მეგრელთა წარმოდგენებში განსაკუთრებით ცოცხლობსქართულ ოფიციალურ წყაროებში არსად არ არის განმარტებულირომ ის მეგრულ-დედას უკავშირდებააღსანიშნავიარომ მეგრელთა შეგნებაში ეს პლანეტა ცალკე პლანზე დგასმას მიაწერენ საკუთრივ ერთი კუთხის სამეგრელოს მფარველობასაც.,,
,,იუპიტერირომელსაც თექვსმეტი წვრილ-წვრილი თანამგზავრი ჰყავსმფარველობს გეოგრაფიულ ზონასრომელსაც სამეგრელო მიეკუთვნება“ (ალიო ქობალია -,,მეგრული ლექსიკონი)

ეს კრებითი შვიდი მნათობი აისახა ქართულ სიმბოლოზეწრე როგორც ცნობილიანიშნავს მარადისობასსაწყისი წერტილიდანიმავე წერტილამდე მოსვლასრასაც მარადისობის ფენომენი ეწოდებაეს ციკლური ბრუნვა უსასრულოამას სასრული არ გააჩნიაამიტომაც ქართველთა ცნობიერებაში მარადიულობა ასე განივრცო და გამოიხატაქართველი კაციამ სიმბოლოსთან აიგივებდა მთელ სამყაროსამ ცნობიერებით უსწორებდა იგი მომავალს თვალსაქ იყო იმედიიმისარომ ყველაფერი საწყისს წერტილს დაუბრუნდებოდამზის პრიმატიარ იყო ქართველებში ჰელიოცენტრიზმის ქადაგებამაგრამ მზეს ჩვენს ცნობიერებაში გადამწყვეტი მნიშვნელობა ჰქონდაგეოცენტრიზმი თუ ჰელიოცენტრიზმი აქ მთლიანად ცალკედ განიხილებოდაეს არ ყოფილადედამიწის მოძრაობის ან მზის მოძრაობის აღმნიშვნელი იკონიარამედ აქ ჩანდა უფრო ღრმა სიმბოლიზირებასაკრალიზაცია მოვლენისამეტაფიზიკურ ჭრილში განხილულირაც ყოველგვარ მიწიერებაზე მაღლა იდგაქართულ პანთეონში აღნიშნული ჯუმა უკავშირდებოდა ხვავსა და ბარაქასნაყოფიერებასეს კი თავისთავად მიერთებული იყო განცდასთან მზის სინათლესთანრომელიც სიცოცხლეს განაპირობებდასაინტერესოდ გვესახება ასევე ბარბალეს კულტირომელიც მთელს საქართველოში იყო გავრცელებულიეს კულტი სისხლ-ხორცეულად არის დაკავშირებული მზესთა ნმის მცხუნვარებასთან და სიმრგვალესთანდისკოსთანწარმართული პანთეონის მკვიდრი ქალღმერთი ბარბალე მიიჩნეოდაროგორც მიწათმოქმედებისმესაქონლეობისხვავისა და ბარაქისნაყოფიერების მომნიჭებელ ქალღმერთადმასზე ამყარებდნენ იმედებს შვილიერებაზეგამრავლებაზექართულში გვაქვს სხვადასხვა ვარიაციები მისი სახელისა.- ბარბალე/ბარბარე, - სვანური - ბარბალი/ბარბარი და მთიულური ბარბალა/ბარბარაჰპოვებს ლინგვისტურ პარალელებს წრისბორბლისმოელვარე ალის ქართულ დასახელებებშიბარბალეს სახელში ვლინდება აგრეთვე ფორმალური და სემანტიკური მსგავსება შუმერულ-აქადურ ეპითეტთან bibbirru - მოელვარე სხივიბრწყინვალებარაც აქ გახლავთ მოცემული , ამის იქით ქართველი მეცნიერები არ მიდიანყველგან  გვერდს უვლიან მეგრულ ენაში შემორჩენილ მასალებსმე ამ გულისტკივილს არაერთხელ გავახმოვანებ ამ თუნდაც მეცნიერულ გამოკვლევაშირადგან სახეზეამიზანმიმართული პროცესირაც ემსახურება მეგრულის უკანა პლანზე აწევასროდესაც სვანურ ბარბალზე მიდის მსჯელობაიქ არავინ არ ასახელებს მეგრულ ენაში დაცულ ფორმებსარადახვედრითი წილი სწორედ მათზე მოდისრა უფლებით ამბობენრომ ეს არის სვანური და არა მეგრულ-ზანური ფორმაამაშინ განავრცონ ეს ფორმები  სვანურით, რაც ყოვლად წარმოუდგენელიაჩვენ კი ახლა მოვიტანთ რამდენიმე პარარელურ ფორმებს მეგრული ენიდან.
(ბარბალი მზის სიმბოლოადა იგივე ბარობა უნდა იყოსბარბალობის შემდეგ დღე მატულობდა. (ბარბალობას თუნთი ინჯირუ მუშ ფოთქვის დო ირულუანს გაზარხულშაბარბალობას დათვი წვება ბუნაგში და გაზაფხულამდე იძინებს (იხობარბალე ღეჯიობარბალე ჩხოუობარბალე უღუობარბალე ბეჭილიაობარბალე ჩინთი);(ალიო ქობალია ,,მეგრული ლექსიკონი) , ასევე ფორმებირომელნიც უშუალოდ უკავშირდებიან მეგრულ ენაზე ბარბალს და მზესბარაციცი-მეგრულად მზიანი.,
(იბარბალბრუნავსტრიალებსიბარბანჩცეცხლი გიზგიზებს.პარალელური ფორმებითურთბარბანჩა-გიზგიზაბორბონჩია-მოგიზგიზესიმრგვალესთან ასოცირებული ფორმებიბარბატელი-
დახვეულიდაგორგლილი რამ , ისევ ცეცხლთან ასოცირებული,
ბარგანჯი ბრიალიგზნება (ცეცხლისა)
ბარგანჯია ბრიალაცეცხლოვანიგიზგიზადა ბოლოს ბარჩხალი და ბარჩხალაროგორც დავინახეთუამრავი მასალა ყოფილა მეგრულ ენაში წარმოდგენილიამ რაოდეონობის პარალელური ფორმებითურთ მოიძიონ ქართულ სალიტერატურო ენაში ან სვანურშიც და შემდეგ ამტკიცონ ეს აბსურდული მოსაზრებებისაერთოქართულის მზაკვრული ტერმინით მთლიანად ნიველირება ხდება მეგრულ-ზანური ენისა და ცნობიერებისამთლიანად უგულებეყოფილია მისი უდიდესი როლი ქართული ცნობიერების ჩამოყალიბებაშიროდის უნდა მოეღოს ბოლო,ასეთ ფსევდო მეცნიერებას და მეცნიერებს?



კოლხი კაცის შეგნება ოდითგან მაღალი და გამორჩეული გახლდათის ყოველგვარ ჰელიოცენტრიზმსა და გეოცენტრიზმზე მაღლა იდგასამყაროს ერთიანობის განცდა აისახა კოლხურ ლექსშირომელსაც საგალობელიც შეიძლება ვუწოდოთ თავისი ხასიათიდან გამომდინარეუღრმესია ეს ლექსიულამაზესია მეგრულ ენაზე ეს ყოველი. ,,ბჟა დია რე ჩქიმითუთა მუაჩქიმიხვიჩა-ხვიჩა მურიცხეფი,და დო ჯიმა ჩქიმი“ მზე დედაა ჩემიმთვარე მამაჩემიმოციმციმე ვარსკვლავებიდა და ძმაა ჩემი.“ მარადქალურ ასპექტად დედის წარმოდგენახოლო მთვარის კი მამაკაცურ საწისადყოველთვის პრტოქართველურ სამყაროში შეინიშნებაყველა კულტურასადაც მსგავს ასახვას ვნახავთღვიძლი ნაწილი იქნება ჩვენი კულტურისაასე მოაზრება სამყაროსიამ სახის კოსმოგონია განაპირობებდა ქართველი კაცის აზროვნებისა და ცხოვრების წესსქართული სახლისდარბაზის ფორმა და მის ცენტრში მოთავსებული დედაბოძიმთლიანად იჭერდა სახლის თაღსმასზე იყო დამყარებული სახლის სიმაგრეც.სწორედ ამ დედაბოძზე იყო ამოტვიფრული სიმბოლური ნიშნებიაღსანიშნავიარომ ეს სიმბოლოები სიდიდით კომპოზიციაში შემავალ ვარსკვლავთა ფორმებს ბევრად აღემატებაეს მოვლენა შემთხვევითი არ არის და იმაზე მიგვითითებსრომ მზეს და მთვარეს ჩვენი წარმართი წინაპრების ცნობიერებაში გაღმერთებულ მნათობთაგან მთავარი ადგილი ეკავათსაინტერესო და საკმაოდ საკრალიზებულიაქართული ხალხური ლექსი ,,მზე შინა“ რომლის სიღრმე და ვიზონიზმი განსაცვიფრებელიაამ ლექსში საოცარი მოწიწება გამოსჭვივის მზისადმიქართველი კაცი მზეს უმღერისსთხოვს მას შემოსვლასმაგრამ ყველგან ჩანსრომ ეს არაა ფიზიკური მზეაქ უფრო სულიერ მზეზე მიდის მინიშნებაამ შემთხვევაშიც მზე მარადქალური საწყისის განმასახირებელია. ,, მზე დაწვა და მთვარე შობა“ ეს სტრიქონები არის უმაღლესი პოეზიამაგრამ ის ამავე დროს შეიცავს უღრმეს ინიუტიურ განჭვრეტასრაც უკვე ქრისტიანულ მსოფლაქღმაში იმკვიდრებს ადგილსჩვენს ცნობიერებაში ამ სახით არსებობდა მუდამ მზეის რაც მხატვრულად გამოისახა და იკონირდასიმბოლიზირება განიცადაჯერ ცნობიერში აღიძრა და განსხეულდაამიტომ თამამად უნდა ვამტკიცოთ ქართველებმარომ სვასტიკა და ბორჯღალი თავისთავად პროტოქართველური კულტურის მონაპაოვარიაშემდეგ იქნა ის ინდოევროპულ-არიულ რსსაში გადასულიროდესაც კოლხურ-იბერიულმა ფენომენმა უკანა პლანზე გადაიწია და ასპარეზი დაუთმო თავიდან ველურ ტომებსრომელიც ამ ცივილიზაციის ათვისებით გაკულტურდნენწამყვანი პოზიციები დაიკავეს ყველგანსადაც კი ჩვენი კოლხურ-იბერიული ცივილიზაცია ბატონობდა 
ორიოდე სიტყვით უნდა შევეხოთ გეომეტრიულ ნიშნების საკითხს.
  გეომეტრიულ ნიშნების კვლევა მსოფლიოში ძალიან გვიან დაიწყო XIX საუკუნემდეის არც არსებობდა მეცნიერული სახითგეომეტრიულ- ,,კოსმოგონიური ნიშნები ადამიანის განყენებული აზროვნების დასაწისიდან იღებს სათავეს“. ეს ცნობილი დებულებაარასაც მეორე მნიშვნელოვანი დეფინიციაც დაერთო.,,გეომეტრიული სიმბოლიკა საკულტო სამსახურთან და ტრადიციასთან მოიაზრება." საერთოდ მკვლევართა შეთანხმებული აზრი დღეისთვის გახლავთ შემდეგი:,,გეომეტრიული ნიშნები წარმოადგენენ ხილული სამყაროდან აღებული მოდელის სტილიზაციას". ფრანგი მეცნიერი დეშელტი ბოლობშეხრილ ჯვარს სვასტიკასმზის ლოგოგრამას ემბლემას უკავშირებდაამ ფენომენს სამხრეთიდან წამოსულად თვლიდაწრეში ჩამჯდარი წერტილიბორჯღალი არ იწვევს სხვა მოსაზრების გაჩენის შესაძლებლობასიგი ყველა მეცნიერთან მზეს ასახავსაქ მსჯელობაში დაიბადა მეცნიერებში საკმაოდ საგულისხმო მოსაზრებარომ ამ სიმბოლო-ლოგაგრამებსხომ არ ჰქონდათ იეროგლიფური ფუნქციაცრაც არ იყო საფუძველსმოკლებული დებულება.ინგლისელი მეცნიერის ფრიდრეს პირტის აზრით დამწერლობის წარმოშობა უკავშირდება სწორედ ამ წინაისტორიულ სიმბოლოებსრომლებიც არქეოლოგიური გათხრების შედეგად აღმოჩნდა შუამდინარეთშიეგვიპტეშიმცირე აზიასა და ხმელთაშუაზღვისპირეთის რიგ ქვეყანებშიხოლო მეცნიერმა ჰომელმა წამოაყენა ასეთი მოსაზრებასემიტური დამწერლობის ნიშანმიმდევრობა გადმოღებულია ქალდებისგანრადგან სემიტური დამწერლობის ნიშნები სტრუქტურულად ემყარება ქალდების ასტროლოგიურ მონაცემებს და მათ კანონებსპირტის ეს მოსაზრებაჩავარდაარ გაიზიარესთუმცა მისი არგუმენტირებული უარყოფაც სათანადო დონეზე არ მომხდარაქართველმა მეცნიერმა აკადემიკოსმა თამაზ გამყრელიძემ ამ დებულების არსებობა დაუშვაიგი წერს:,,,,საერთოდ არ უნდა იყოს გამორიცხულირომ ნიშანთმიმდევრობა რომელიმე გრაფიკულ სისტემაში გარკვეულ ასტროლოგიურ წარმოდგენებსაც უკავშირდებოდესასტროლოგიური წარმოდგენები დამწერლობასთან კავშირში თავს იჩენს ზოგ უძველეს ორიგინალურ წერით სისტემაშირომლებიც ღვთაებრივი ძალის პროდუქტად არის მიჩნეული როგორც აღმოსავლურისე დასავლურ ცივილიზაციებშიგანსაკუთრებით ძლიერია წერის მისტიკური ძალა იმ საზოგადოებათა წარმოდგენებშისადაც დამწერლობა ქურუმთა სპეციალური კასტის კუთვნილებას წარმოადგენდაიმ საზოგადოებებშისადაც წერა ფართოდ ვრცელდება და საზოგადოებრივ კუთვნილებად იქცევადამწერლობას არ უკავშირდება ის მისტიკური წარმოდგენებირაც მთელი რიგი აღმოსავლური ცივილიზაციებისთვისაა დამახასიათებელი. Aასემაგალითადბერძნული ცივილიზაციისათვის უცხოა წარმოდგენები წერის მისტიკური ძალისა და დამწერლობის ღვთაებრივი წარმომავლობის შესახებ.” (გამყრელიძე ,,წერის ანბანური სისტემა და ძველი ქართული დამწერლობა”. 1990.).
ეს დებულებასაკმაოდ სწორი გახლავთამ ყოველივეს ამყარებს ქართული ასომთავრული ანბანის მოხაზულობაქართული ასომთავრული ანბანი კი თავიდანვე ემყარება კოლხურ დამწერლობასრომელიც ქურუმთა შემწეოებით ინახებოდაამ მხრივ ყველაზე დაცული ადგილი იყო მთარომელიც ზოგადად კულტურის შემნახველგადამრჩენ ადგილს წარმოადგენდაჩვენი ქვეყნის რელიეფური მდგომარეობა იძლეოდა ამის შესაძლებლობასქართული გენი თუ ქართული კულტურა სწორედ მთაში გადარჩამთას აქვს ეს თავისებურებამნიშვნელოვანი როლი გადამრჩენლისამთაში კულტურა არ იქმნება კულტურის შენარჩუნება ხდებაჩვენი მეცნიერების უმეტესი ნაწილი კი მიიჩნევსრომ ხევსურეთშისვანეთში სიმრავლე წარწერებისაკრიპტებისა და სხვა საინტერესო ნიშნებისა ლოკალურ ფენომენად უნდა გამოცხადდესრაც არაა სწორიდა მნიშვნელოვნად აფერხებს ჩვენს ისტორიულ-ლინგვისტურ წინსვლასსახეზეათამაზ გამყრელიძის დებულების სიზუსტე.სვასტიკა არის ქართულ ასომთავრულ ანბანშიცრომელიც ”ქანის” ასო-ნიშანია მთელ რიგ ასომთავრულ ძეგლებზე (). ანბანში გამოხატული ეს ნიშანი მიუთითებს გეომეტრული სიმბოლოების იეოროგლიფურ ან ანბანურდამწერლობაშიროგორც მნიშვნელოვანი ფუნქციის შემსრულებელზე.
ამჯერად უნდა განვიხილოთ ბორჯღალის ეტიმოლოგიამისი წარმომავლობა თუ საიდან უნდა გაჩენილიყო ეს სიტყვა თუ სიტყვა-კომპოზიტიქართველ მეცნიერებში ამაზე სხვადასხვა აზრი არსებობსთუმცა ყველაფერი ძალიან მარტივიაამ სიმბოლოს ეტიმოლოგიის გარკვევას არ სჭირდება დიდი ლინგვისტური შორსმჭვრეტელობათუ ვიხელმძღვანელებთ სინდისიერად და პატიოსნადგამოვრიცხავთყოველგვარ ბოღმას და თავს არ მოვახვევთ ლინგვისტურ პოლიტიკასროდესაც ასეთ რამეებზე ვამახვილებთ ყურადღებას და მივანიშნებთესეიგისაფუძველიც არსებობს საიმისოგანვიხილოთ თითოეული მოსაზრებააქვე იმასაც აღვნიშნავთრომ რამდენიმე მოსაზრება ძალიან ახლოს დგას სიმართლესთან.
ბორჯღალი” არის ქართველური წარმოშობის და მისი შესატყვისია მეგრული “ბარჩხალი” – (თვალისმომჭრელინათებაელვარებაკაშკაშიდღევანდელ სალაპარაკო მეგრულში “ბჟა ბარჩხალია” – იტყვიან მცხუნვარემოკაშკაშესხივებდაფენილ მზეზესაერთოდ მნათობებზეეს მოსაზრება საკმაოდ სწორიათუმცა მასზე ცალკე უნდა ვიმსჯელოთრადგან დაზუსტებას მოითხოვს.

ზოგი მკვლევარი “ბორჯღალ”-ის განსხვავებულ ინტერპრეტაციას იძლევა: “ბორჯ” მეგრულად “დრო”-, “ჟამს” აღნიშნავსხოლო “ღალ” (მეგრულად წაღებასსვლას ნიშნავსამ ინტერპრეტაციითმთლიანობაში, “ბორჯღალ” დროის სვლასჟამის წამღებსმარადისობას ნიშნავსდრო ტრიალებს ისე როგორც დედამიწა მზის გარშემო და ამ წრებრუნვით დრო გადის ულევადმარადიულობის განსახიერებაააქვე აღსანიშნავიარომ “ღალ” (მეგრულად მდინარესაც აღნიშნავსანუ გამდინარეარომელიც მუდმივ მოძრაობაშია.
ეს მოსაზრება უფრო ნაკლებ სარწმუნოადროის მდინარებასთან ,,ღალას“ და ,,ბორჯს“ ასე ვერ დავაკავშირებთთუმცა სიმბოლორომ მარადისობასაც განასახიერებს ამაზე ზემოთაც ვისაუბრეთთავიანთი კუთხითამ ორივე მოსაზრებას არსებობის უფლება აქვთჩვენ გვაინტერესებს სიტყვის წარმომავლობა უშუალოდრასაც ბოლომდე ესენი ვერ ასახავენ.

ზოგი მკვლევარის მიხედვით ბორჯღი ძველი ქართული სიტყვაა და ნიშნავს “ფესვსსაძირკველს”, აქედან არის ნაწარმოები მისი გვიანდელი ფორმა “ბურჯი”. სიტყვა “ღალ” ნიშნავს „წმინდა (ჯანსაღ)ნაყოფს”, „მოსავალს“, „გამოსავალს“, „ბარაქას“. მაშასადამე ბორჯღალო სიტყვა-კომპოზიტია და ნიშნავს — ბურჯის (ბორჯი), იგივე ფესვის — გამოსავალს, „წმინდა ნაყოფს“, ბარაქასიკითხებაროგორც ბურჯიდან (ბორჯი), იგივე წმინდა ფესვიდან აღმოცენებული „წმინდა“ (ჯანსაღინაყოფი.

ამასთანავე „ბორჯღლი“ ეწოდება ირმის რქასა და ხის ისეთ მსხვილ ტოტსრომელიც მდიდარია შედარებით წვრილი ტოტებითირმის რქა ოდითგანვე მიიჩნეოდა სიცოცხლის ხის სიმბოლოდხოლო მისი ცვლა ქართულ მითოლოგიაში უკვდავების მინიშნება იყო.
აქ კი იძულებულნი ვართ შევჩერდეთ და მეტი ყურადღება დავუთმოთ აქ ნათქვამ სიცრუესპირველი სიცრუერაც შეინიშნება არის ისრომ ბორჯღი არ გახლავთ ძველი ქართული სიტყვაის მეგრულ-ზანური სიტყვააამ თანმიმდევრობის დარღვევა შეგნებული ხასიათი აქვსმეგრულ-ზანური ენიდან კი ძველ ქართულში მისი დამკვიდრება ჩვენთვისაც მისაღებიაისმება მარტივი კითხვარამდენად ვარიაციულად შეიძლება ეს სიტყვა გაიშალოს ქართულ ენაშისადრომელ ენას მოუვა უფრო მეტი ხვედრითი წილიესეც ადვილად დადგინდება.,,ბორჯღამიღივიანიბორჯღება თვალის მოჭრააჭრელებაბორჯღიღივიფესვაკიზროვარჯითვალის ჩინიფესვი თვალისა.(ალიო ქობალია,,მეგრული ლექსიკონი“) კარგად ჩანსრომ მეგრულ ენაში არის ეს სიტყვაამიტომ ძველი ქართული ენისთვის მისი მიკუთვნება რბილადრომ ვთქვათ უსინდისობაა.თუ ასე დაიწერებოდარომ ის ტავიდან მეგრულ-ზანური ენიდან შევიდა ძველ ქართულ ენაშიმაშინ პრობლემა მოხსნებოდათანმიმდევრობის დაცვას ლინგვისტიკაში მნიშვნელოვანიათანაც მეცნიერის პატიოსნებაც იკვეთება ამ შემთხვევაშისაერთოდ უნდა აღინიშნოსრომ დღემდე ეურიგებელი ბრძოლაა გამოცხადებული მეგრულ-ზანური ტოპონიმების მიმართრაც ჩვენს ისტორიულ სიმართლეს და წინსვლას მუდამ აფერხებდაეს უკვე ავადმყოფურ ხასიათს იღებსრასაც ქართველმა ერმა უნდა დაუსვას წერტილიბურჯი არაბულ სიტყვად არის ამასთანავე მიჩნეულისად ბურჯი და ბორჯღალიეს აბსურდიაროდესაც პირდაპირ არის მეგრულში ბორჯღირა პრინციპით უნდა ვთქვათ მასზე უარი გაშლილს განტოტვილს მეგრულში ბირჯღალიბერჯღელიააკობარჯღილიმობარჯღილიბორჯღანც და სხვა სიტყვების უამრავი ვარიაცია გააჩნიარატომ უნდა უგულევებელვყოთ მეგრული ენის მონაცემები? ასეთი მიდგომა ხომ არის ავადმყოფურიდა თუ ავადმყოფურიარატომ გინდათ ეს თქვენეული სენი მთელს საქართველოში გაფანტოთ და დაასნებოვნოთ საზოგადოება. ქართველ კაცს რატომ ურჩევნია არაბული სიტყვიდან მისი ახსნა და არა მეგრულიდანმაშინ როდესაც ყველაფერი გამჭვირვალეარატომ იგონებენ ახალ-ახალ თეორიებსმოსაზრებებს ამ გამჭვირვალობის ასამღვრევად?
ჩვენ წარმოვადგენთ ჩვენეულ მოსაზრებასრაც ემყარება უტყუარ ჭეშმარიტებასთუ ვაღიარებთრომ ბორჯღალი გახლავთ მზის სიმბოლო სოლარული ნიშანიმაშინ, ის არის ტოტებად გაშლილი სხივად გამოსულიფესვებგაბარჯღულირა ეწოდება მეგრულად გაშლილსგანტოტვილს ან ტოტს ბორჯღოლი-ტოტირა ეწოდება მეგრულად ფესვსხორთუმს ფესვაკსჯღალიანუ ბორ-ჯღალიდისკოდან გამოსული ფესვი სხივინათებაჯღალ- (ჯღალს) 1. კლანჭიჭანგიბრჭყალიართშა ჯღალი ქიგაშქუ-დაუკულ ვეგჩნორცხებუე -- ერთხელ ჭანგი თუ ჩაგარტყამერე არ ჩამოგცილდებადირსიოლუ არწივიქჷქიგიაშქუ ჯღალი გვერცჷ -- დატრიალდა არწივიდაარტყა კლანჭი გველს. 2. ჯღასიმინდის გარეთა ფესვირომელიც გამოაქვს ტაროს გამოტანისთანავესიმიდი ჯღალემს გეითიღანს დო დიხას აშქვანს -- სიმინდი ჯღებს გამოიტანს და მიწაში ასობს.,,( ოთარ ქაჯაია,,მეგრული ლექსიკონიჯღა ჩხაბორჯღალა სარიღოჯიღივიბორჯღლედი

ჯღალი ღივიფესვაკი

ბირჯღალიგაფარჩხულიბორჯღალაფიცხიბრაზიანი
ბირჯღიბორჯღლიფესვი თვალისა. (ალიო ქობალია ,,მეგრული ლექსიკონი“) როგორც ვხედავთ ჯღაფესვი ტოტიკლანჭიხორთუმიმრავალი მნიშვნელობა აქვსჯღა ჩხაბორჯღალა სარიღოჯიღივიბორჯღლედი

ჯღალი ღივიფესვაკი

ბირჯღალი გაფარჩხულიბორჯღალაფიცხიბრაზიანი
ბირჯღი ბორჯღლიფესვი თვალისასწორედ ჯღამ მოგვცა ვარიაციაში ჩხარადგან ჯღ მჟღერი ფონემები , ჩხ ჩქამიერ თანხმოვნებად იქცევიანამიტომ ეწოდება ვაზის ტოტს ჩხარომელიც ჯღა -დან მომდინარეობსგავადევნოთ ტვალი მათ ლინგვისტურ ცვლილებასმაგჯღა-ჩხაბორჯღანს ბორჩხანსჯღავილიჩხავილიჯღრჯღ-ჩხართვიროგორც ვხედავთ კანონზომიერი ხდება ეს გადასვლაასეთი მოვლენაა მეგრული ბარჩხალიცნათებაჯღაჩხა გადმოდის ნათებაემანაციაში ექცევადისკოდან სხივი ფესვისმაგვარი გადმოდისგაშლილიეს ყველაფერი სახეზეაამიტომ ნუ ცდილობენ ჩვენი ,,ყოვლისმცოდნე“ მეცნიერები ქართველი ხალხი შეცდომაში შეიყვანონნუ უბნევენ თავგზასმეგრული ენის გარეშე ამ სიმბოლოს ეტიმოლოგიის ახსნა არის წყლის ნაყვახოლო მათი კვაზიმეცნიერული დებულებები კი სასაცილოდასკვნა კი ასეთიაბორჯღალიბორ-ჯღალიარის მეგრული სიტყვარომელიც ნიშნავს ფესვსგანტოტვილსგასხივებულსდისკოდან ემანირებულს სხივსბარჩხალს.თავად ბარჩხალი ნიშნავს სხივმფრქვეველს რომელიც მზეს გვერდებიდან გამოეყოფარომელიც ჰგავს ჯღასფესვს.ასე რომ  მოეშვით ქართველი ერის ისტორიის ნიველირებასდააშორეთ ლინგვისტიკა პოლიტიკას. ნ უხშობთ ერს კანონზომიერი განვითარების შესაძლებლობას.