დიდი ხანი არ გასულა მას შემდეგ, რაც ქართულ სივრცეში გაჩნდა ცნება - მეგრული პოეზია. მიუხედავად იმისა, რომ არსებობდა მეგრული ულამაზესი და უღრმესი ზეპირსიტყვიერება, ეს საქმე ოდენ ფოლკლორის დონეზე რჩებოდა. იყო ისეთი მოსაზრებები გაბატონებული, რომ მეგრულ ენას, როგორც უმწერლობო მოცემულობას, არ შეეძლო კულტურის ფორმაციისკენ მისწრაფება, არ შეეძლო მაღალმხატვრული ლიტერატურული სულიერი პროდუქტის შეთავაზება. საბედნიეროდ, ეს ყველაფერი სიცრუე აღმოჩნდა, მეგრული პოეზია დღეს არსებობს და მეგრულ ენაზე იქმნება, ყოველგვარი გადაჭარბების გარეშე ვიტყვი, გენიალური ნაწარმოებები. უფრო ლირიკული, მაგრამ გვაქვს ასევე, რამდენიმე უშესანიშნავესი პროზაული ნაწარმოებიც.
დანიელ ფიფიას ლექსებშიც გამოჩნდა მეგრული ენის ეს პოტენცია, მაგრამ წაყრუებისდა გამო, მას განვითარება არ მოსწევია. არადა სულკურთხეულ დანიელ ფიფიას შედევრებმა ,,ბორჯი“ და ,,როკი“ მე ვიტყოდი, გზა გაუკვალეს ქართულ ლიტერატურულ უღრან სივრცეში მეგრულ პოეზიას.
დღეს გვაქვს ეს მოცემულობა, საბედნიეროდ მეგრული პოეზია ცოცხლობს, მეგრული პოეზია უკვდავია. რა მაძლევს ამის თქმის საფუძველს? მეგრული პოეზიის ოთხეული, ის პიროვნებები, რომელთაც ამ ენას გაუკვალეს ეკლიანი გზა–შარა. ეს ოთხეული ასე გამოიყურება: ლაშა გახარია, გიორგი სიჭინავა, გური ოტობაია და ალიო ქობალია. აქ სახელების რიგს მნიშვნელობა არ აქვს, ესენი ყველანი არიან მეგრული პოეზიის ბრწყინვალე წარმომადგენლები. თავისი კუთხით და თავისი ხმით, საკუთარი ინდივიდუალურობით.
მოგეხსენებათ, თუ პოეტს საკუთარი ხმა და სათქმელი არ გააჩნია, იგი არის უბრალოდ ეპიგონი და არავითარ ნოვაციას არ გვთავაზობს. თითოეული ეს პოეტი ნოვატორია, პოეტური სიტყვის ოსტატები არიან.
ამჯერად, ჩვენი საანალიზო პოეტი გახლავთ ალიო ქობალია. ამ სულკურთხეულმა ადამიანმა მეგრულ ენას ფასდაუდებელი სამსახური გაუწია. (მხედველობაში მაქვს მისი ბრწყინვალე მეგრული ლექსიკონი, მაგრამ ამავე დროს, მან მეგრულ ენაზე შექმნა მაღალი დონის პოეზია. პოეზია, რომელიც დროს გაუძლებს. ამის თქმა დღევანდელი გადასახედიდანაც შეიძლება.
დრო ყველაზე სამართლიანი რედაქტორია და ყველაფერს აღნუსხავს, ჩვენ შეგვიძლია თქმა, რომ ალიო ქობალიას პოეზია დროს დაამარცხებს, როგორც ეს დანიელ ფიფიას პოეზიამ შეძლო. მაგრამ აქ, ამ პოეტთან სხვა სიტუაცია გვაქვს, მისი პოეზია მოცულობითაც უფრო მდიდარია ჭაბუკობაში დაკარგულ ტალანტზე დანიელ ფიფიაზე. და მას დამატებული ხარისხი, ამიტომ ეს თემა გადაწყვეტილია, სანამ მეგრული სიტყვა ითქმის, იქ ყოველთვის გაჩნდება ალიო ქობალიას სახელი.
ჩვენი მიზანია, ეს მომენტები უფრო თვალსაჩინო გავხადოთ და წარმოვაჩინოთ ამ სიტყვიერი მასალის სიდიადე.
რით არის გამორჩეული ალიო ქობალიას პოეზია სხვებისგან? პირველ რიგში უნდა დავასახელოთ რიტმი, რომელიც არაა გაცვეთილი, რომელიც მისეულია, არ იმეორებს. არის თავისთავადი, პოეტურ ქურაში გამოდნობილი. ასევე საოცარია მისი ენა, ენობრივი ქსოვილი, რასაც იგი მოაფენს თავის უღრმეს პოეტურ სახეებს. სახისმეტყველებრივია მისი შედარებები, ეპითეტები, ალუზიები, სალტო მორტალეები და მეტაფორები. აქვს საკმაოდ თავისებური წინადადების აგების უნარი, რითმის არა მკვეთრი შემოყვანა, არამედ რაღაც ძალიან მკრთალად, მაგრამ საოცრად დამატყვევებლად. როდესაც რითმი ფონემურად არ უახლოვდება მეორე გასარითმ ობიექტს, გვაქვს ჩავარდნის საშიშროება, ასეთი რამე ალიო ქობალიას პოეზიას არ ახასიათებს, მისი რითმა რიტმს არ აგდებს, რაც თავისთავად სიახლეა მეგრულ პოეზიისათვის.. ეს ბეწვის ხიდზე გავლას უდრის პოეტისთვის, მაგრამ ეს გზა განვლო ამ პოეტმა. როგორ და რანაირად, ამას უფრო ქვევით ვნახავთ.
კოლხური წარსული და დღევანდელობა, ამ პრიზმაშია გარდატეხილი მისი პოეზია, აქ ტრიალებს პოეტის ლირიკული მე, რომელსაც ხშირად მესამე თვალსაც უწოდებენ. საოცრად არის მის პოეზიაში გათავისებული ჩვენი ფესვების სიძლიერე, მისი უძველესობა და დღევანდელ ყოფა–ცხოვრებაში მასზე დაყრდნობის აუცილებლობაც. რადგან შემოქმედმა იცის, რომ ფესვებიდან მოდის ყოველგვარი მაცოცხლებელი ძალა, რითაც უნდა განვითარდეს ნერგი, ხე, მცენარე, თუ კონკრეტული ხალხი და მისი კულტურა. ამ მომენტების გაყოფა–განცალკავება ალიო ქობალიასთან არაფრით შეიძლება, ეს ერთიანობაში უნდა განიხილებოდეს.
ახლა უშუალოდ მის ლექსებზე გადავიდეთ და შევიდეთ ამ დიდებულ სამყაროში, რასაც მისი პოეზია ჰქვია.
როგორც თავიდანვე აღვნიშნე, ალიო ქობალიას პოეზია თავისთავადი ხმისა და ტემბრის შემცველია:
,,ერია რე, მორია რე.
თუთაშფერი ბორია რე,
ზღვა ორიუ ოდიარეს,
ფორილიე ფურიალე.“
ლექსი მთლიანად აგებულია ალიტერაციული პრინციპით. თუ დავაკვირდებით, ლექსის ეს სტროფი იმეორებს ერთსა და იმავე ბგერებს, კერძოდ, რ–სა და ფ–ს. ამ თანხმოვანი ბგერების მონაცვლეობა გვაძლევს საოცარ სილამაზეს და ექსპრესიულობას. აქ პოეტი ნეოლოგიზმებს არ იყენებს, ეს მეგრული ენის პოტენციიდან და ავტორის პოეტური ოსტატობიდან გამომდინარეობს.
დადგენილია რომ „რ“ ბგერა ზოგადად მბრუნავი ბგერაა და მას შეუძლია ტრიალის, წრებრუნვის იმიტაცია შექმნას, მაგ რთაფა– ტრიალი, ბრიალი, რიალი რსიოლი და სხვა. სწორედ ეს მომენტია აქ შესამჩნევი, რომ ქარის მოძრაობას ეს ბგერა ასახავს ყველაზე მართებულად და ზუსტად.
,,თუთაშფერი ბორია რე,
ზღვა ორიუ ოდიარეს,“
შესანიშნავი სურათი დაიხატა. როგორც აღვნიშნე, არ გვაქვს აქ ნეოლოგიზმი. მაგ, გამოყენებული სიტყვა ფურიალე, რომელიც მეორე ფორილიეს ანუ დაფარულიას ესაზღვრება, არის თავად მის ლექსიკონში და ასეთი ახსნა აქვს:,
,,ფურიალე ფრიალო; ფრინველი; ფრენია (ალიო ქობალია). ანუ იკვეთება, რომ ფურიალე შეიძლება ვიგულისხმოთ როგორც ფრინველი ასევე ფრიალო. ზოგადად მფერენი რამ. ამ კონკრეტულ შემთხვევაში, უფრო ფრიალო. ასეთ მომენტებს ხშირად შევხვდებით მის პოეზიაში. უპრიანი იქნება მთლიანად წარმოვადგინო ეს ლექსი:
,,ერია რე, მორია რე.
თუთაშფერი ბორია რე,
ზღვა ორიუ ოდიარეს,
ფორილიე ფურიალე.
მაფაშ ხორი-ხორიალე,
ხორგონი დო ხალია რე,
ორქოყილო ხვიარელსუ
ხაიაში ხოლუა რე.
გინულასუ მიორენი,
მადინაფუ მედია რე,
მონიარე მიარენი –
უთურეფი მეფიარე.
ერია რე, მორია რე,
გილეფაფუ მორიალე,
ზღვასუ კოკო გელაფირი
აფსირტე დო აია რე“.
ერთი თვალის შევლებითაც შესამჩნევია, რომ ლექსის თითოეული სტროფი, რა ბგერითაც დაიწყება, იმ ბგერების ალიტერაციულ ტრიალს და ვარირებას მიმართავს უმეტეს შემთხვევაში ავტორი. საინტერესოა, რომ ყველაფერი ეს კეთდება ძალიან ბუნებრივად და უშუალოდ, ყოველგვარი სიყალბის გარეშე.
“მაფაშ ხორი-ხორიალე,
ხორგონი დო ხალია რე,
ორქოყილო ხვიარელსუ
ხაიაში ხოლუა რე. „
მაფაშ ხორი–ხორიალე, აქ უკვე ხ და ლ ბგერების ალიტერაციასთან გვაქვს საქმე. მაგრამ არა ნეოლოგიზმებთან. ხორიალე მეგრულად დიდ სასახლეს ნიშნავს, ხოლო ხორი სახლს. ასე აქვს მას ეს სიტყვები თავის ლექსიკონში განმარტებული:
ხორი - სახლი, დასახლება . ხორიალე - დიდი სახლ-კარი (მეგრული ლექსიკონი, ალიო ქობალია).
როგორც დავინახეთ, გაკვრით შევეხეთ ამ ლექსის აგების პრინციპს და მის ბუნებას, ამიტომ აქ მეტს არ შევჩერდებით, გარკვევით დავინახეთ პოეტური სიტყვის დახვეწის და მოქნილობის უნარი, რაც შემოქმედს ხელეწიფება.
ცალკე აღნიშვნის ღირსია, ასევე მისი ლექსიკის მრავალფეროვნება, საოცარი სიტყვების მოხმობა, რომელიც იმ უძველეს ეპოქებიდან მოდიან, რასაც კოლხური ცივილიზაცია და თაურფენომენი ეწოდებათ. თითქოს იმ ეპოქაში შევიდა პოეტი ქვეცნობიერად, წარსულს და სხვა გაურკვეველ თუ გარკვეულ მიზეზებს გამოსტაცა ეს ლექსიკა, ეს საოცარი ძალის სიტყვები, ულამაზესნი და უმშვენიერესნი. თანამედროვეობაში შემოიყვანა და დღევანდელი სიო, ფერი შეაგება წარსულიდან გამოსხლეტილ მარგალიტებს.
ალიო ქობალიას პოტურ სამყაროში ჩანს ეს სურვილი, ეს მისწრაფება, რომ, ის დაკარგული ლექსიკა, რომელიც კოლხებმა ჟამთა ქარტეხილებში განაბნიეს და სხვადასხვა ენებს ნებით თუ ძალით ერგოთ, ისევ თავის წიაღს დაუბრუნოს, თავის სამკვიდროს შეაგებოს...
„თუთაშ იშო გიბგორუა
ჯვეშეფიში ხონარემს,
კათაფილი იჸუაფუ
ჟინი ცაში ბორიემს.“
აქ პოეტი, ხაზს უსვამს იმ გარემოებას, რომ კოლხური, მეგრული ენა, მოსაძიებელია იმ ასტრალურ სივრცეში და არამხოლოდ ამ მიწიერ გარემოში.ს ისე არ უნდა გავიგოთ, რომ თითქოსდა, რაღაც ღვთაებრივ, მესიანისტურ იდეებთან გვქონდეს საქმე, ამ შემთხვევაში შემოქმედი გვეუბნება, რომ ის არ დაკარგულა, არც შეიძლება დაიკარგოს, რადგან მიღმიურია, დროებით ჩვენ დავკარგეთ, მაგრამ პოეტურად, იმპერსონალური გარდაქმნით, ჩვენ მას მოვიხილავთ... რადგან რაც იყო, არაფერი ჰქრება უკვალოდ, ის სადღაც ვლინდება. ამდენად, ის შეერია ქარს, სივრცეს, რომელიც პოეტის ცნობიერებაში ისევ ბრუნდება. არაა ეს გადაჭრბება, მაშინ როდესაც ალიო ქობალიას ლექსიკას გადავხედავთ, მან ნამდვილად დაიბრუნა ის, რაც ასტრალურში დაინახა და მოიძია.
კიდევ ერთი სპეციფიკა, რომელიც ამ ავტორის შემოქმედებაში ჩანს, არის თავისებური მიდგომა რითმისადმი, რაც ჩვენ ზემოთ აღვნიშნეთ. მაგალითად ასეთი სტროფი ამავე ლექსიდან
…“ბინეხისუ ქუდვოჸაშა,
ეშე გეშვაჸუნუქუ,
ცასუთ ქიგიბჯინექუ დო
ნერჩის ვედვეთხიებუქ.“
ვენახის სახე–სიმბოლო ქართული აზროვნებისთვის უცხო ნამდვილად არაა, ქრისტოლოგიაში ვენახი მარიამ ღვთისმშობლის მეტაფორაცაა. ზოგადად კი, ვაზი ზეცისკენ მსწრაფი მცენარეა, რომელიც მზის სხივებს თავისთავში მოიქცევს, როგორც ღმერთი, ქრისტე დაიტია ქალწულმა მარიამმა. აქ შემთხვევით არ აქვს პოეტს ვენახი მოხმობილი, ის ამის მეოხებით ავა ზეცაში. და მოიხილავს ყოველს, მაგრამ აქ საოცარი კავშირია მიწისა და ცის ამ ერთიანობის განცდისა. როგორც ავტორი ამბობს, ის ავა ზეცაში, მაგრამ მიწასაც არ მოშორდება. ძირს, საფუძველს. ყველაზე დიდი ფილოსოფია მიწიერისა და ზეციერის მორიგებაა. ეს ჩანს ამ ჭეშმარიტად დიდი პოეტის შემოქმედებაში. ეს მომენტი ყველას აძლევს თავისებურად აღიქვას მოვლენა. მიწირედაც და მიღმიერ, ღვთაებრივადაც. ამ მომენტსაც თავისებურ პრინციპს არგებს პოეტი. პოეტური ხერხის რამდენიმე მომენტიც თვალში საცემია. მაგალითად, რითმების წყვილი: „გეშვაჸუნუქუ,–ვედვეთხიებუქ“. ესენი თავისთავად არ არიან კარგი სარითმო წყვილები, მაგრამ ამას შეგნებულად აკეთებს ავტორი, რათა ენას, რიტმს განსხვავებული სახე მისცეს, თავისთავადი, ინდიდვიდუალური. როდესაც დაუხვეწავ ხელოვანთან გვაქვს საქმე, იქ ჩანს, რომ ეს არაპროფესიონალიზმის გამო მოუვიდა, მაგრამ ამ ავტორთან ეს ყველაფერი მიზანმიმართულ სახეს იღებს, რითაც პოეტური რიტმი ინდივიდუალობას ინარჩუნებს, რაც ყველაზე მთავარია, ყურს არ სწყენს, და ბუნებრივად აღიქმება, ამას მხოლოდ ოსტატები ახერხებენ.
მეგრული ენის ბედზე, მის წარსულზე და იმ სავალალო ფაქტზეც ბევრი აქვს ნათქვამი, რაც გამოიხატება თავად მეგრელების უმოქმედობა–ინერტულობაში, საკუთარი ენის დაუფასებლობაში და მის ვერ თუ არ შეცნობაში. ალიო ქობალიას მიაჩნია, რომ დღევანდელი თაობა სათანადოდ არ აფასებს იმ საუნჯეს, რაც მისმა მამა–პაპამ დიდი გაჭირვებითა და
რუდენებით შექმნა და მომავალ თაობას გადასცა. ამაზე პოეტის შეძახილი უკვე მძაფრია და სისხლის გამყინავი, ის შეგვახსენებს ყოველთვის, რომ ჩვენ ვართ დიდი წარსულის მქონე ხალხი, და დღეს კი ხდება ამ ყველაფრის გაუცნობიერებლობა, არ დაფასება. მეგრული ენის მიჩქმალვა არა გარეშე მტრების მხრიდან, არამედ ისევ ჩვენგან, ამ ფაქტს ყოველთვის ხაზს უსვამს.
,,დუდი მედვალირი გაფუ, ზღვაში ლუბას დოკარელი,
შურიშ ვესუ მეჭირხინუნს თოლეკირილ სქანი ცხენი.“
შინაარსობრივად და კომპოზიციურად საოცრად შეკრული ლექსია. და ყველანაირად საყურადღებო ნიმუშია. შესანიშნავი პოეტური მეტაფორაა ეს სტრიქონი, დახვეწილი უაღრესად. ძახილი, რომ მძაფრია, ეს ჩანს, მაგრამ თავად სახე–ხატის, სახე სიმბოლოს შემოყვანა, თვალაკრული ცხენისა, რომელიც უმისამართოდ მიჰქრის ველზე, ყველაფერს თვალსაჩინოს ხდის.
,,ნირსიშ ფელუკეფი“ ქვია ამ ლექსს და აგერ იგივე შეძახილი, რომელიც გამოსარჩევია.
,,კიბოია გილეღვარღვუ, ტყასუ მიშახვიარელი,
ნანწყვიშ არფის მიკოკირუქ, თოლეფ გაფუ დონირსელი.“
საინტერესო სახეა, იბადება კითხვა, რატომ არის კოლხური, მეგრული სამყარო ნისლში მოქცეული, რატომ ვერ ხედავს ქართველი, კუთხით მეგრელი, თავის გზას, თვალებში რატომ ვერ იხედება? ისევ თავისი უქნარობისა, და უუნარობის გამო, რადგან მისთვის ყველაფერი ერთი გამხდარა– გადარჩება თუ არა მეგრული ენა. ამის იქით არ მიდის პოეტის მოთხოვნა. იგი ეუბნება ყველა კოლხს, მეგრელს, რომ მან ხელი გაანძრიოს, გაადარჩინოს თავისი ენა გაქრობას, თავისი თავისთავადობა ერთიან ქართულ სივრცეში.
,, ულირ ბორჯემქ ქინოიტუ, ჩხოროფათუ დოხართელი,
მორო ესუთ ვეკაწამა, ვაგურქიე შურო ხენი,“
ესაა იმისი დასტური, რაც ზემოთ აღვნიშნე. ეს ლექსი საოცარი სიტყვიერი სამოსელითაა შემოსილი, როგორც აზრობრივად ასევე, პოეტური ლიცენცია, მეტაფიქციით.
ამ მართალი კაცის ნათლიერ შემოქმედებაში, ზღვარდაუდები სიყვარული იკვეთება თავისი პატარა სამეგრელოსადმი, თავისი ოდაბადე ნერჩისადმი, რომელიც მართლაც განსაკუთრებული მოვლენაა. ულამაზეს სიტყვებში და ფერთა პალიტრაში ამოავლო ავტორმა სამეგრელოს ბუნება და გარემო.. მისმა შვილმა უმღერა საკადრისად თავის მიწას და ფირუზ ცას. მაგრამ ეს ყველაფერი გადაწნულია ტკივილიან განცდასთან.. ალიო ქობალიასთვის ოდაბადე არაა მხოლოდ საზეიმო თემა, კუდაპრეხილი პარპაშის საბაბი, მისი სიტყვა და ფიქრი მტკივნეულია.
,, გოლუაფირო შურობუმუ, ტუტაში ფერი სამარგალო,
ფერს შურო მუ მერჩანსჷ, თიზმა მორთხოზ, თე სანგარო,“
ასეთია აღქმა პოეტისა, ასეთია მისი ღრმა თვალსაწიერი და თვალთახედვის ისარი. პოეტურ სიტყვის სილამაზეზე უნდა ვთქვათ, შესანიშნავი შედარებაა,– ტუტაშფერი სამარგალო, –ნაცრისფერი სამეგრელო. თანაც ამ სტრიქონს სილამაზის, ესთეტიკის გარდა სხვა დანიშნულებაც აქვს, ნაცარი წვის შედეგად წარმოშობილი ნივთიერებაა. აქ პოეტი არცნობიერად, თუნდაც, ხაზს უსვამს სამეგრელოს წვას და კირთებას და ასევე მის ნაცრად ქცეულ სიყვარულსაც. ასეთი ფიქრების საშუალებას იძლევა ეს ლექსი, მისი სტრიქონები.
ულამაზესია ლექსის ფინალიც, დააკვირდით, რამხელა სიყვარულს იტევს იგი, რაოდენი ძალა, ენტელექიაა მასში ჩადუღაბებული. როგორი ტკივლითაა თითოეული სიტყვა ამოხეთქილი პოეტის ზეცნობიერიდან.
,, ართი ბორჯი სით ქიგელ, ვეშილებე დიდი ვარდე,
ჯგირობუას ვაგაიგენა, სქანი სქუა ღურას ვათენქ.
ღორონთიში მოჩამილი, ვამომლასანი სქანი კართე,-
გოლუაფირო შურობუმუ, ჩქინი სქვამი ოდაბადე.
ალიო ქობალიას არ დავიწყებია მეგრული პოეზიის ბაირონად აღიარებული დანიელ ფიფიაც, რომელმაც პირველმა იზრუნა მეგრული ენის გადარჩენისათვის. დაგვიტოვა ბრწყინვალე ლექსები და პოემები, ასევე ლექსიკონი. უფრო ცდა ლექსიკონისა, მაგრამ მაინც ფასდაუდებელი განძი. ეს ყველაფერი ჭაბუკმა შექმნა და იღვაწა. რადგან კომინისტურმა რეჟიმმა ის ადრე გამოასალმა სიცოცხლეს. 1924 წლის შეთქმულებთან კავშირი დაბრალდა და ეს დიდი ნიჭის ადამიანი გამოეცალა მეგრულ სიტყვიერ კულტურას, ქართულ ლიტერატურულ სივრცეს. არ შემიძლია არ აღვნიშნო, ის გარემოება, რომელიც ნამდვილად არსებობს და ყურადღება მისაქცევია. საქართველოს მოსახლეობის ალბათ უმეტესობამ არ იცის, თუ ვინ იყო დანიელ ფიფია. აქ ჩანს, ის გარემოება, რომ მეგრულ ენაზე მწერალს შენდობა არ აქვს დანარჩენი საქართველოს მცხოვრებლებისგან. ეს ადამიანი ქართულ საქმეს შეეწირა და საერთო ეროვნულ იდეას. ის უნდა იცოდეს საქართველომ. თუ მიხა ხელაშვილი, ეს უდიდესი პოეტი, დავიწყებას გამოვტაცეთ, ასევე საჭიროა ქართულმა სახელმწოფომ დანიელ ფიფიას სახელიც უკვდავყოს. ეს რომ აქამდე არ მომხდარა, კიდევ ერთხელ მეტყველებს ჩვენს უმწიფარობაზე. სწორედ ამ დიდ პოეტს ეხმიანება ალიო ქობალია თავის ულამაზესი ლექსით. ის უშუალოდ ესაუბრება გარდაცვლილ პოეტს. წარსულიდან გამოიხმობს მას და კიდევ ერთხელ აუკვდავებს.
,, სო რდჷ ღორონთი, მუთ ვაჭყვიდჷ ტერეფი აქილე.
ვეშილებე, ვეჸუაფჷ თენერჲ ჸვილუა,
ქოთქუანა: ჩქინ დანიელქ ქიანა მილუა.
ირიართო ცხორცხალცალო დო ჭკუათ გიგულენთ,
ჩქი ვაჟა დიდებუანს ბრელშა გიგურეთ,
ანწჲ სიზმარო მოღვარანა ხოჯეფჲ უღული,
ნატყვიუ ჸვას გიფერუანქ ბორჯიშჲ უკული,
მუქ შაყარუ ეშმაკეფი, თესხი მესეფი,
მონარღჷ სქანი უჭარუო ჸვილირჲ ლერსეფი.“
ყველაფერი ამ ლექსისის სტრიქონებმა დაიტიეს. ალიო ქობალიას ეთანაღრება და გული წყდება იმაზე, რომ დანიელ ფიფიასთან ერთად მოკლეს მისი ლირიკული მე. არ აცალეს გაფურჩქვნა და გაზრდა. ამიტომ სწუხს პოეტი მასთან ერთად მოკლულ ლექსებზე. საბოოლო ჯამში, როგორც მიხა ხელაშვილი ვერ მოკლეს, ასევე ვერ მიჩქმალეს დანიელ ფიფიას სახელი. რადგან ის უკვდავია და აგრძელებს სიცოცხლეს.
ცალკე აღნიშვნის ღირსია, ალიო ქობალიას პოეზიაში წარმართული კულტურის და ცნობიერების კვალი. ამ მხრივ მეგრული ფოლკლორიც მდიდარია სხვადასხვა ღვთაებებით თუ წარმართული არსებებით. ეს სახეები მის პოეზიაში ხშირად ჩნდებიან. ზოგადად ქართულ ცნობიერებაში ერთმანეთს შეერწყა წარმართული და ქრისტიანული მსოფლხედვა, წარსული და მომავალი, დღევანდელობა. ამ ყველაფრის მორიგება მოხდა პოეზიაში, ცნობიერებასა და ყოფიერებაში. ასევეა ეს ალიო ქობალიასთანაც . მაგრამ ის სინთეზი, რაც ამ ორი კულტურის შერწყმა– შეკავშირებით მოხდა, აქაც დაცულია. არიან მის პოეზიაში წარმართული ძველი კოლხური ღვთაებები, მაგრამ ისინი სრულ ჰარმონიაში იმყოფებიან მართლმადიდებელი მორწმუნის მსოფლაღქმასა და რწმენაში.
,, დიჸვინთუქუ ოლე ზღვას
მურუჟეფიშ მაგორუ,
მესეფეფი გილეშხანს,
ინისქირიშ მაფორუ.
ასე ირევიან ეს წარმართული სახეები, წარსულის ცოდნისა და რწმენის წარმომჩენნი, მაგრამ ჰარმონია ამ ყველაფერთან მაინც მყარდება:
,, ხოლო ცაშა უჯგუ ულა,
შარა გობუ სარკილი,
მიანტებუ ორთაშ ლუბას
ჩხურუშ ეჸოთამილი.“
პოეტი ცისკენ ისწრაფვის, იქ არის მისთვის თბილი უბე, და გზები გასხივებული, ამიტომ სიცივისგან დამორჩილებული დედაბუნების თბილ უბეში ელის სითბოს.
სხვა ლექსში ეს მისწრაფება დავანებისკენ უფრო გამოიკვეთება და სამყაროს წესრიგს უკვე ღმერთი განასახიერებს.
,, ათეზმა საცოდებას
დუდო ღორონთ ორწყე“
ამ ქაოსს, რაც დედამიწაში ხდება, ღმერთი ხედავს და ის აწესრიგებს საბოლოო ჯამში. ასეთია რწმენა პოეტისა.
ჩვენი მცდელობა იყო, ოდნავ მაინც გაგვეგო ალიო ქობალიას პოეტური სამყარო, რაც შეძლებისდაგვარად წარმოვაჩინეთ. ამ პოეტზე მომავალშიც ბევრი დაიწერება. მთავარია, გზა გაიკვალოს და კოლხური, მეგრული პოეზიის ეს ჭეშმარიტად სასიქადულო შემოქმედი ძირფესვიან იქნეს განხილული და შესწავლილი. ამ ცდით ჩვენ საქმის მხოლოდ დასაწყისი მოვნიშნეთ. გზა ხსნილია მომავალი კვლევებისკენ.
Комментариев нет:
Отправить комментарий