ზაალ ჯალაღონია - კონწოლია ეკლესია

                          

სოფელ ზედა საქარაში, იმერეთის რეგიონი, ზესტაფონში. არის ერთი საინტერესო დასახელების ეკლესია. თავაძეების უბანის წმ.გიორგის სახელობის მე-9-10 საუკუნის ძეგლი. რომელსაც კონწოლია ტაძრადაც იხსენიებენ. ტაძარი გუმბათიანი ბაზილიკისგან შედგება. აქვს 8 სარკმელი. შიგნიდან ეკლესიას აქვს თავისებური, გამოკვეთილი სიმრგვალე. ეკლესია შიგნით მოხატულია, ფრესკებით ეს ყველაფერი დღემდე შემორჩენილია. ეკლესიის ზომებია 10X7X12. ეკლესია გოთური სტილისაა, რომელსაც აქვს ისრისებური ფანჯრები. ეკლესია ამაღლებულ ადგილზე დგას. გადმოცემა არსებობს იმის შესახებაც, რომ ამ ეკლესიას ადრე შესაფარებელი დანიშნულებაც ჰქონდა. რადგან მის სიახლოვეს არის გვირაბი, რომელიც იქვე ღელეს ურეთდება.როგორც ჩანს გვირაბს იყენებდნენ როგორც საიდუმლო ჩასასვლელად, ასევე სურსათ-სანოვაგის მოსამარაგებლად. ეკლესიიდან 150 მეტრის დაშორებით მდებარეობს მიწისქვეშა ციხე-სიმაგრე, ე.წ «უდაბნო». გადმოცემის მიხედვით მე-18 საუკუნეში ეკლესიას ოსმალები დასხმიან თავს იმ დროს, როდესაც მღვდელი წირვას ატარებდა, მაგრამ მეციხოვენი და მლოცველები მტერს არ დანებებიან, ბევრი მათგანი დაუხოცავთ, ძალთა უთანასწორობის შედეგად ციხე აუღიათ.

ჩვენი დაინტერესება გამოიწვია, იმან, რომ ამ ეკლესიის სახელი, წმინდა მეგრულ-ზანური იყო. როდესაც ბევრ ცნობებს გავეცანით, ეტიმოლოგიას, ისტორიას ამ ტაძრისას, სრულიად მიჩქმალული და უარყოფილი ჩანს მისი ენობრივი წარმომავლობის ძირები. რაც ,როგორც მოგეხსენებათ, მხოლოდ ამ ძეგლს არ ეხება. ეს ზოგადი ტენდენციაა,   ჩვენი დაკვირვება არ ყოფილა საკმაოდ რთული, რადგან ეს ტერმინი, ზედაპირზე იდო, ამიტომაც ხელი მივყავით მის ზუსტ გაშიფვრას. დავიწყოთ იქიდან, რომ მეგრულ-ზანური ტოპონიმების სიმრავლე საქართველოს ნებისმიერ კუთხეში იგრძნობა. ამ მხრივ იმერეთის რეგიონს ერთ-ერთი წამყვანი ადგილი უჭირავს. საერთოდ უნდა აღვნიშნოთ, რომ მეგრულ-ზანური ენის დანაშრევებს ჩვენ ვხვდებით საკმაოდ დიდი დოზით მესხეთ-ჯავახეთში, შიდა ქართლში, ხევსურეთში, და კახეთის რეგიონშიც კი. ეს ყველაფერი იმაზე მიგვანიშნებს, რომ კოლხური კულტურა არ იყო მხოლოდ დასავლეთში ჩაკეტილი. არაფრისმომცემი დებულებაა, დღევანდელი ქართული ენის დომინანტური ადგილი მთელ საქართველოს ფარგლებში. ტოპონიმები ასევე ხაზს უსვამენ იმ გარემოებასაც, რომ ზანური ენის არეალი ძალიან  ფართო და ყოვლისმომცველია..გადავიდეთ უშუალოდ ჩვენს თემაზე, გავარკვიოთ თუ რას ნიშნავს ზემო საქარაში შემორჩენილი ეკლესის სახელი. საინტერესო სიტყვაა მეგრულ ენაში დაცული კოწოლი-ნაწნავი, კინკრიხოზე დატოვებული თმა, კულული, ფოჩი, ნაძენძი; კენწერო, კუნწულა; წვეროკინა; ქუდისა და ჩაბალახის წვეტი. ეს სიტყვა სემანტიკურადაც თანხვედრაში მოდის ამ საგნის აგებულებასთან, მის იერ-სახესთან. კონწოლია დარწმუნებით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ არის წვეროკინა, მაღალი, აწოწილის მნიშვნელობით, ანუ ტაძარი, რომელიც არის მაღალი წვროს მქონე. ია-ს დამატება მთლიანად ხაზს უსვამს ამ ყოველივეს.რაც ასევე მეგრული ენის მნიშვნელოვანი თვისებაა, რაც მერე ქართულ კილოებშიც რეალიზდება მაგ იმერულში, გურულში.მეგრულად მწვერვალს ასევე ეწოდება კონკა, უმაღლეს მწვერვალს კი კოთაკონკა. თავისი წვერის სიმაღლის გამო აზიდული ფორმის გამო დაერქმეოდა ეკლესიას კონწოლია ტაძარი. ვის უშლის ხელს, რომ გაირკვეს ამ და მსგავსი სხვა ხუროთმოძღვრების ძეგლების სახელწოდების წარმომავლობა, ასევე ტოპონიმების, თუ ჰიდრონიმების ეტიმოლოგია? ან ვის მოაფიქრდა ასეთი, რამ თუ მეგრულია აჯობებს ის მიიჩქმალოს? რატომ არ სურს ზოგიერთ ქართველ მეცნიერს სიმართლის სამსახურში ჩადგომა? რატომ არაფერი წერია ვიკიპედიის ნუსხაში ტოპონიმებზე, რომელიც მეგრულ-ზანურნი არიან? ეს კითხვები აუცილებელ პასუხებს ითხოვენ. დროა ქართველმა ერმა, იცოდეს მისი დასაბამიერი ენა სად არსებობს, რათა წაიკითხოს თავისი მამულის ადგილების სახელწოდებანი იმ ენაზე, რომელ ენაზეც თავდაპირველად იქნენ ისინი სახელდებულნი